ترجمه شرح نهج البلاغه - ابن ميثم بحرانى ت محمدى مقدم و نوايى

نام کتاب : ترجمه شرح نهج البلاغه نویسنده : ابن ميثم بحرانى ت محمدى مقدم و نوايى جلد : 1 صفحه : 673

مقدمه مترجمان	1
مقدمه شارح	31
قاعده اول: در باره الفاظ است	38
قسم اول - در دلالت الفاظ و اقسام و احكام آن است	38
فصل اول: در باره دلالت داشتن لفظ بر معناى خود مى‌باشد	38
بحث اول: دلالت لفظ بر تمام معناى قراردادى خود و يا بر جزئى از معناى قراردادى خود	38
بحث دوم: در باره دلالت لفظ است دلالت لفظ بر معناى مطابقه‌اى بر حسب قراردادى است كه وضع شده.	39
بحث سوم: در باره دلالت لفظ	40
بحث چهارم: دلالت لفظ دلالت كردن لفظ بر معناى حقيقى همان دلالت وضعى و قراردادى است،	40
فصل دوم: تقسيم لفظ و بحثهاى آن	41
بحث اول: تقسيم لفظ به مفرد و مركب	41
بحث دوم: تقسيم لفظ مفرد به مفهوم جزئى و كلى	42
بحث سوم: تقسيم كلى يا بر تمام ماهيت(چيستى) يا بر جزئى از ماهيت و يا بر امرى خارج از ماهيت شي‌ء دلالت مى‌كند	43
بحث چهارم: در باره الفاظ لفظ و معنى يا متحدند	45
بحث پنجم: در باره تقسيم لفظ به اسم و فعل و حرف و بعضى تقسيمات ديگر:	48
بحث ششم: تقسيم لفظ به جمله خبرى، امرى و غيره.	49
بحث هفتم: در باره دلالت الفاظ. مفهوم لفظ گاهى مفرد است و گاهى مركب	49
بحث هشتم: در باره الفاظ(معناى دلالت التزامى و تابعى لفظ مفرد و مركب)	50
فصل سوم: در مورد اشتقاق كلمه است و در آن بحثهايى وجود دارد.	51
بحث اول: در باره معناى حقيقى اشتقاق است و آن عبارت از گرفتن لفظى از لفظ ديگر است	51
بحث دوم: اهل علم اختلاف نظر دارند كه آيا جايز است مشتق(مثلا صفتى) بر مصداق صدق كند	52
بحث سوم: دانشمندان اختلاف دارند كه آيا شرط صدق مشتق بر معنايى، استمرار معناى مشتق منه آن است يا خير؟	53
بحث چهارم: دانشمندان در باره آن معانى كه قائم به محلى باشد،	54
بحث پنجم: مفهوم مشتق مانند راه رونده(ماشى) به معنى چيزى است كه داراى حركت باشد	55
فصل چهارم: بحثهايى در باره مترادف و تأكيد	55
بحث اول: در ماهيت و تعريف آن دو است	55
بحث دوم: در موجبات ترادف است	56
بحث سوم: آيا جايز است يكى از دو لفظ مترادف را به جاى ديگرى به طور دائم بكار بريم يا نه؟	57
تتمه:	58
بحث چهارم: در اقسام تأكيد لفظ تأكيد كننده يا مقدم بر تأكيد شده است يا مؤخر از آن:	58
بحث پنجم: در پسنديده بودن استعمال تأكيد در مورد پسنديده بودن تأكيد،	58
فصل پنجم: بحثهايى در مشترك	59
بحث اول: اين بحث در باره سه امر است: تعريف، امكان وقوع، وجود داشتن مشترك	59
بحث دوم: در اقسام مشترك	60
بحث سوم: در سببهاى اشتراك	61
بحث چهارم: در مورد مشترك در مورد الفاظ مشترك آيا جايز است كه لفظ مشترك را به كار بريم و همه معانى آن را منظور كنيم يا خير؟	62
بحث پنجم: در باره قرينه‌اى نباشد كه مقصود گوينده لفظ مشترك را تعيين مى‌كند	64
قسم دوم - در باره زيباييهاى الفاظ است	66
و مقدمه داراى دو بحث است:	66
بحث اول: در باره تعريف بلاغت و فصاحت است	66
بحث دوم: در موضوع علم بلاغت و فصاحت	67
مطلب اول: اين مطلب در باره مفردات است	69
مقدمه - بدان كه براى اشياء چهار مرتبه وجودى است	69
باب اول در زيباييهايى است كه به خود لفظ بر مى‌گردد	70
فصل اول در چيزهايى است كه به تك تك حروف و تركيب آنها و چگونگى كلمه مربوط است	70
بحث اول: در مخارج حروف است	70
بحث دوم: راجع به زيباييهاى سخن است كه از تك تك حروف و يا شروط تركيب آنها حاصل مى‌شود:	72
الف - محاسنى كه از حذف حروف به دست مى‌آيد	72
ب - اعنات و آن التزام به رعايت حروف قبل از حرف روى يا رديف است.	73
ج - محاسن سخن به سبب شروط در تركيب باشد،	73
بحث سوم: اين بحث در محاسن حروف مربوط به كلمات مفرده است	74
فصل دوم از محاسن كلمات، مربوط به كلمات تركيبى	74
نوع اول، جملاتى هستند كه داراى دو كلمه‌اند	75
بحث اول - در مورد تجنيس(هم جنس بودن) است.	75
بحث دوم - كلمات در مورد مبدأ اشتقاق است	79
بحث سوم - محاسن كلام در باره رد العجز على الصدر است.	79
بحث چهارم - قلب	83
نوع دوم، تجنيس صورتى است كه بيش از دو كلمه نياز دارد	83
بحث اول - در باره سجع است	84
بحث دوم - تضمين مزدوج -	85
بحث سوم - ترصيع،	85
باب دوم در باره دلالت قراردادى و معنوى است	85
فصل اول در باره ويژگيهاى خبر و در آن چند بحث است.	86
بحث اول - تعريف خبر،	86
بحث دوم - منظور ابتدائى از وضع الفاظ مفرد بيان مسماى آنها نيست،	88
بحث سوم - فرق خبر دادن به وسيله اسم و خبر دادن به وسيله فعل	89
بحث چهارم - در حكم مبتدا و خبر	89
فصل دوم - دلالات معنوى در باره حقيقت و مجاز	90
بحث اول - در معناى حقيقت و مجاز و تعريف آنها	90
بحث دوم - در چگونگى تحقق مجاز است	91
بحث سوم - اقسام مجاز.	92
بحث چهارم - در اقسام مجاز:	93
بحث پنجم - در باره مجاز.	96
بحث ششم - در باره انگيزه به كار بردن كلام مجازى.	96
بحث هفتم - در مورد جدايى حقيقت از مجاز	98
فصل سوم - در باره تشبيه	99
ركن اول در مورد طرفين تشابه است	99
ركن دوم در تشبيه وجه شبه است	102
بحث اول - در اقسام وجه شبه	102
بحث دوم - در تقسيم وجه شبه	103
بحث سوم - در بيان اين كه وجه شبه عقلى عمومى‌تر از وجه شبه حسى است	104
بحث چهارم - تشبيهى كه وجه شبه آن محسوس باشد كاملتر است از تشبيهى كه وجه شبه آن معقول باشد،	105
بحث پنجم - تشبيه از لحاظ وجه شبه به دو قسم مفرد و مركب تقسيم مى‌شود:	106
بحث ششم - از مباحث تشبيهات در باره تشبيهاتى است كه در مفهوم و معنى متعدد و در عبارت مجتمع باشد.	108
بحث هفتم - از مباحث تشبيهات - به لحاظ وجه شبه در تشبيه بايد مناسبت تشبيه رعايت شود،	109
بحث هشتم - از مباحث تشبيه در اكتساب وجه مشابهت است	109
ركن سوم در فايده تشبيه است	110
ركن چهارم در خود تشبيه است	113
بحث اول - تشبيه از اقسام مجاز نيست	113
بحث دوم - در باره خود تشبيه است	113
بحث سوم - تشبيهى است كه در هيأتها روى مى‌دهد	114
بحث چهارم - در مراتب تشبيه از جهت خفا و ظهور مى‌باشد	115
بحث پنجم - تمثيل و مثل	116
فصل چهارم: در باره استعاره است	117
ركن اول در حقيقت و احكام استعاره است	117
بحث اول - بهترين تعريفى كه در باره استعاره گفته شده	117
بحث دوم - در باره فرق ميان استعاره و تشبيه است.	118
بحث سوم - ترشيح و تجريد	119
استعاره ترشيح	119
استعاره تجريدى	119
بحث چهارم - استعاره بالكنايه	120
بحث پنجم - شرط زيبايى استعاره،	121
ركن دوم در اقسام استعاره	122
بحث اول - استعاره گاهى متكى به خود تشبيه است	122
بحث دوم - در اقسام استعاره در صورتى كه استعاره به خود تشبيه متكى باشد	123
قسم اول - لفظ محسوس را براى محسوس استعاره بياوريم.	123
قسم دوم - مستعار و مستعار له هر دو معقول باشند	124
قسم سوم - استعاره آوردن لفظ محسوس براى معقول	125
قسم چهارم - لفظ معقول براى لفظ محسوس به صورت استعاره به كار مى‌رود.	125
فصل پنجم: كنايه	126
بحث اول - حقيقت معناى كنايه	126
بحث دوم - فرق ميان مجاز و كنايه،	127
مطلب دوم در نظم گفتار	127
فصل اول - تعريف نظم	128
فصل دوم - اقسام نظم	129
فصل سوم تقديم و تأخير كلمات در جمله	136
بحث اول - فايده تقديم و تأخير،	136
بحث دوم - تقديم و تأخير در استفهام	137
بحث سوم - تقديم و تأخير در حرف نفى	138
بحث چهارم - تقديم و تأخير در خبر مثبت و منفى	139
بحث پنجم - تقديم و تأخير حرف نفى بر اسم عام	140
بحث ششم - شمارش اقسام تقديم و تأخير،	140
فصل چهارم فصل و وصل:	144
بحث اول - فايده عطف.	144
بحث دوم - عطف چند جمله بر چند جمله:	146
فصل پنجم در باره حذف و اضمار	147
بحث اول - در باره حذف مفعول،	147
بحث دوم - اختصار كلام ايجاز يا اختصار	149
فصل ششم در احكام ان و انما و نظير اين دو،	150
بحث اول - فوايد ان.	150
فايده اول - ان گاهى دو جمله را به هم ربط مى‌دهد و از آن نظمى پديد مى‌آيد	150
فايده دوم - داخل شدن ان بر ضمير شأنى كه پس از آن جمله شرطيه و يا غير آن بيان شود	150
فايده سوم - ان اسم نكره را آماده مى‌كند كه مبتدا واقع شود	151
فايده چهارم - هر گاه ان بر جمله داخل شود گاهى ما را از خبر بى‌نياز مى‌كند،	151
بحث دوم - فايده انما	151
بحث سوم - هر گاه ما و الا بر جمله داخل شوند	154
قاعده دوم در مورد خطابه	155
بحث اول - تعريف خطابه و فايده	155
بحث دوم - در موضوع خطابه و اجزاى آن است	157
بحث سوم - پايه‌هاى خطابه	159
بحث چهارم - در اقسام خطابه بر حسب اهداف آن	164
بحث پنجم - امور مشترك در سه قسم خطابه	171
بحث ششم - محسنات خطابه	176
خاتمه بحث خطابه:	180
قاعده سوم عهده‌دار بيان اين مطلب است كه على(ع) داراى تمام فضايل انسانى است.	183
فصل اول اين فصل در فضايلى است كه در طول زمان براى آن حضرت حاصل شد	183
الف - خويشاوندى با رسول خدا.	183
ب - پيش قدمى على(ع) در پذيرفتن اسلام:	184
ج - مبارزه آن حضرت با دشمنان خدا	184
د - پيامبر(ص) فاطمه(ع) را به حضرت على(ع) تزويج فرمود	184
ه - داشتن فرزندانى مانند امام حسن و امام حسين(ع)	184
و - سخن خداوند متعال: حضرت عيسى(ع) مثل براى على(ع) قرار گرفته است	184
ز - سخن حق تعالى: در مورد اطعام طعام	185
ح - روايت شده يامبر(ص) فرمود بار خدايا گوش على را اذن واعيه قرار بده	185
ط - بنا بر قول تمام مسلمين پيامبر در حق آن حضرت فرموده است:«خدايا حق را آنجا قرار بده كه على آنجا قرار دارد	185
ى - حديث منزلت	186
يا - به نقل تمام مسلمين اين سخن پيامبر:«هر كس من مولاى اويم على مولاى اوست.»	186
يب - پيامبر(ص) در باره على(ع) فرمود:«شايسته‌ترين شما براى قضاوت على(ع) است.»	186
يج - پيامبر(ص) فرمود:«به من تمامى حكمتها و به على تمامى دانشها داده شد.»	187
يد - از طريق شيعه روايت شده است كه على(ع) در حيات پيامبر(ص) به فرمانروايى مؤمنان منصوب شد	187
يه - رسول خدا(ص) على(ع) را از آغاز عمر تا بالاترين مراتب كمالات نفسانى تربيت كرد	187
فصل دوم - كمالات نفسانى على(ع)	191
بحث اول - امام على(ع) جامع كمالات قوه نظريه است	191
بحث دوم - بيان قوه عملى آن حضرت	192
فصل سوم: كرامات صادره از آن حضرت	195
بحث اول - در مورد اخبار غيبى است كه از آن حضرت رسيده	196
بحث دوم - صدور افعال خارق العاده از امام(ع)	201
مقام اول - امكان و سبب افعال خارق العاده.	201
مقام دوم - وقوع فعل خارق العاده به وسيله امام(ع)	206
خطبه سيد رضى	209
برگزيده‌اى از سخنان على(ع)	241
< 1001 > 1 - از خطبه‌هاى آن حضرت عليه السلام است كه در ذكر ابتداى خلقت آسمان و زمين فرموده است:	241
فصل اول	242
معاني لغات	242
ترجمه	243
شرح	244
فرموده است: الذى لا يبلغ مدحته القائلون < 1019 - 1013 >	248
فرموده است: و لا تحصى نعمائه العادون	250
فرموده است: و لا يؤدى حقه المجتهدون.	253
فرموده است: لا يدركه بعد الهمم و لا يناله غوص الفطن	255
فرموده است: الذى ليس لصفته حد محدود و لا نعت موجود	256
فرموده است: و لا وقت معدود و لا اجل ممدود	258
فرموده است: الذى فطر الخلائق... تا ميدان ارضه	259
فرموده است: وتد بالصخور ميدان ارضه	261
فرموده است: اول الدين معرفته	264
فرموده است: و كمال معرفته التصديق... تا نفى الصفات عنه	266
فرموده است: و من اشار اليه فقد حده و من حده فقد عده	273
فرموده است: و من قال فيم فقد... تا اخلى منه	275
فرموده است: كائن لا عن حدث موجود لا عن عدم	278
فرموده است: مع كل شي‌ء... تا لا بمزائلة.	280
فرموده است: فاعل لا بمعنى الحركات و الآلة	281
فرموده است: بصير اذ لا منظور اليه من خلقه	283
فرموده است: متوحد اذ لا سكن... تا لفقده	285
فصل دوم در نسبت دادن ايجاد جهان به قدرت خداوند تعالى است و به طور اجمال و تفصيل بحث مى‌كند چگونگى بيان اين امر قصه‌اى در پوشش مدح مى‌باشد.	286
لغات	287
ترجمه	288
شرح	290
فرموده است: بلا روية أجالها... تا اضطرب فيها	291
فرموده است: اجال الاشياء... تا الزمها اشباحها	293
فرموده است: عالما بها قبل ابتدائها... تا احنائها	296
فرموده است: ثم انشاء سبحانه... تا سبع سماوات	298
بحث اول - آنچه از خلاصه اين فصل فهميده مى‌شود اين است كه خداوند مكانها و جايگاههايى را براى جريان آب مقدر فرموده	298
بحث دوم - مشابه كلام امام(ع) در قرآن كريم آمده است،	299
بحث سوم - در باره اين سخن امام(ع) است كه فرمود: ادام مربها.	301
بحث چهارم - قرآن كريم تصريح دارد به اين كه آسمان از دود ايجاد شده است	305
بحث پنجم - متكلمان گفته‌اند كه چون ظاهر قرآن و سخن على(ع) دلالت دارند بر اين كه آب اصل وجود آسمانها و زمين است	306
فرموده است: جعل سفلاهن... تا و رقيم مائر	312
بحث اول - اين جمله امام(ع) به منزله شرح و تفسيرى براى كلمه فسوى مى‌باشد	312
بحث دوم - در اين فصل استعاره‌هايى است كه در عبارت امام(ع) به كار رفته است:	314
بحث سوم - لازمه استعاره‌هاى ياد شده فوق ملاحظه امور ديگرى نيز هست،	317
بحث چهارم - برهان عقلى و شرعى در اين مورد مطابقت دارند كه افلاك عالم 9 تاست	320
فرموده است: ثم فتق ما بين السماوات... تا و لا يشيرون اليه بالنظائر	324
بحث اول - اين فصل نيز در باره تفسير كلام امام(ع): فسوى منه سبع	324
بحث دوم - در تفسير آيه: ا و لم ير الذين كفروا ان السموات و الارض كانتا رتقا ففتقناهما	327
بحث سوم - فرشتگان داراى انواع فراوان و مراتب متفاوتى به شرح زير مى‌باشند:	329
بحث چهارم - امام(ع) انواع ديگرى از فرشتگان را نام برده است و به تفاوت مرتبه‌شان	336
فرموده است: و منهم الثابتة في الارضين... تا لقوائم العرش اكتافهم.	344
فرموده است: ناكسة دونه ابصارهم متلفعون تحته باجنحتهم	347
فرموده است: مضروبة بينهم و بين من دونهم حجب العزة و استار القدرة	349
فرموده است: و لا يتوهمون ربهم بالتصوير.	349
فرموده است: و لا يجرءون عليه صفات المصنوعين	351
فصل سوم در كيفيت خلقت آدم(ع)	352
لغات	352
ترجمه	354
شرح	355
بحث اول - اين داستان را خداوند متعال در هفت سوره از قرآن كريم تكرار كرده است:	355
بحث دوم - خداوند متعال در موارد متعددى از قرآن كريم به خلقت آدم اشاره دارد	357
بحث سوم - مسلمين اتفاق نظر دارند. بر اين كه سجود فرشتگان براى آدم	358
بحث چهارم - در باره فرشتگانى كه مأمور سجود براى آدم شده‌اند اختلاف است.	360
	360
بحث ششم - دانشمندان در علت دشمنى ابليس با آدم اختلاف نظر دارند.	362
بحث هفتم - اشاعره با توجه به داستان آدم و ابليس به دو وجه استدلال كرده‌اند كه خداوند تعالى كفر را در ميان كافران القا كرده است.	363
بحث هشتم - قفال گفته است. اصل كلمه«تلقى» در كلام حق تعالى:	364
بحث نهم - در حقيقت توبه است	366
بحث دهم - در بيان امورى است كه ممكن است فهم آنها در داستان خلقت آدم مشكل باشد.	369
فرموده است: و الاشباه المؤتلفه و الاضداد المتعاديه... تا و المسائة و السرور	390
فرموده است: استأدى الله سبحانه... تا الا ابليس	391
فرموده است: استحقاقا للسخطة و استماعا لبلية و انجازا للعده	395
فرموده است: ثم اسكن الله سبحانه... و حذره ابليس و عداوته.	395
فرموده است: فاغتره عدوه... مرافقة الابرار	397
فرموده است: فاستبدل بالجذل... و تناسل الذرية	401
فصل چهارم	404
لغات	405
ترجمه	405
شرح	407
بحث اول - ضمير در كلمه«فى ولده» به آدم(ع) باز مى‌گردد. يعنى خداوند از نژاد آدم(ع) انبيايى را برگزيد	407
فرموده است: و لم يخل سبحانه... الى قوله خلفت الابناء	412
فرموده است: رسل لا تقصر بهم قلة عددهم و لا كثرة المكذبين لهم	413
فرموده است: من سابق سمى له من بعده	414
فرموده است: مضت الامم و سلفت الآباء.... الى قوله من الجهالة.	414
فرموده است: مأخوذا على النبيين ميثاقه	415
فرموده است: و خلف فيكم ما خلقت الانبياء... و لا علم قائم	420
چون امام(ع) در اينجا يادى از كتاب عزيز فرموده است	421
بحث دوم - در فضيلت قرآن است.	421
بحث سوم - در آداب تلاوت قرآن است:	423
1 - آن كه در حالى كه انسان تلاوت قرآن را مى‌شنود عظمت كلام خدا	423
2 - تعظيم ..... ص :	424
3 - حضور قلب و عدم توجه به امور دنيوى در وقت تلاوت.	424
4 - تدبير -	425
5 - تفهم -	425
6 - تلاوت كننده بايد خود را از موانع فهم قرآن خالى گرداند.	428
7 - ويژگى هفتم تلاوت كننده اين است كه هر خطابى كه در قرآن از امر و نهى و وعد و وعيد آماده است به نفس خود اختصاص دهد	434
ويژگى نهم - از ويژگيهاى ديگر تلاوت كننده قرآن ترقى است	437
10 - تبرى.	438
فرموده است: و خلف فيكم ما خلفت الانبياء.... و لا علم قائم	439
فرموده است: حلاله و حرامه و فضائله و فرائضه و....	440
فرموده است: بين مأخوذ ميثاق فى علمه... تا آخر	444
فرموده است: و مباين بين محارمه	446
فصل پنجم	447
لغات	447
ترجمه	447
شرح	448
بحث اول - فضيلت حج:	449
بحث دوم - آداب دقيق حج	450
بحث سوم - وظايف قلبى حاجى در هر عمل از اعمال حج	454
اما شوق -	456
مقصود از عزم، حضور ذهنى است به اين كه تصميم بگيرد از زن و فرزند جدا شود	457
اما زاد و توشه سفر حج:	458
اما جامه احرام و خريدن و پوشيدن آن -	459
اما احرام و لبيك ميقات -	460
اما ورود حاجى به مكه -	460
اما طواف كعبه -	461
اما استلام حجر -	462
اما آويختن به پرده كعبه و چسبيدن به آن -	463
اما سعى بين صفا و مروه در آستانه كعبه -	463
اما وقوف در عرفات -	463
اما رمى جمره -	464
اما قربانى -	465
فرموده است: و فرض عليكم حج بيته	465
فرموده است: و يألهون اليه ولوه الحمام	466
فرموده است: جعله علامة لتواضعهم لعظمته و اذعانهم لعزته.	466
فرموده است: و اختار من خلقه سماعا...	467
فرموده است: و صدقوا كلمته	468
فرموده است: و وقفوا مواقف الانبياء	468
فرموده است: و تشبهوا بملائكته المطيفين بعرشه	469
فرموده است: و يحرزون الارباح فى متجر عبادته و يتبادرون عند موعد مغفرته.	469
فرموده است: و جعله للاسلام علما...	469
فرموده است: فرض عليكم حجه...	470
< 1002 > 2 - از خطبه‌هاى حضرت على(ع) كه پس از بازگشت از جنگ صفين ايراد فرموده.	471
فصل اول	471
لغات	471
ترجمه	472
شرح	473
فرموده است: انه لا يضل من هداه و لا يئل من عاداه و لا يفتقر من كفاه	475
فرموده است: فانه ارجح ما وزن و أفضل ما خزن	475
فرموده است: و اشهد ان لا اله الا الله.	475
فرموده است: شهادة ممتحنا اخلاصها معتقدا مصاصها	477
فرموده است: نتمسك بها ابدا ما ابقانا و ندخرها لا هاويل ما يلقانا فانها عزيمة الايمان، الى قوله... و مدحرة الشيطان.	478
فرموده است: و اشهد ان محمدا عبده و رسوله	479
فرموده است: ارسله بالدين المشهور، الى قوله... و الامر الصادع	480
فرموده است: ازاحة للشبهات، الى قوله... تخويفا بالمثلات	481
فرموده است: و الناس فى فتن انجذم فيها حبل الدين، الى قوله... و قام لواؤه	482
فرموده است: فى فتن داستهم باخفافها و وطئتهم باظلافها و قامت على سنابكها	484
فرموده است: فهم فيها تائهون	485
فرموده است: فى خير دار و شر جيران	485
بخشى كه در شأن آل نبى(ص) است	489
لغات	489
ترجمه	489
شرح	489
بخشى كه در باره مخالفان امام(ع) است	491
لغات	492
ترجمه	492
شرح	492
سخن امام(ع) كه فرمود: زرعوا الفجور و سقوه الغرور،	492
فرموده است: لا يقاس بآل محمد(ص) من هذه الامة احد، الى آخر...	493
< 1003 > 3 - از خطبه‌هاى آن حضرتش كه معروف به شقشقيه است	496
مقدمه قبل از شرح:	497
لغات	500
ترجمه	502
شرح	505
مقصود از كلمه«فلان» در كلام امام(ع) ابو بكر است،	505
واو در جمله: و انه ليعلم... حاليه است،	505
فسدلت دونها ثوبا،	507
و كلام ديگر امام(ع) كه فرمود: و طويت عنها كشحا نيز استعاره است،	507
فرموده است: و طفقت ارتئى بين ان اصول بيد جذاء او اصبر على طخية عمياء	507
فرموده است: فصبرت و فى العين قذى و فى الحلق شجى	510
فرموده است: ارى تراثى نهبا	510
فرموده است: حتى مضى الاول لسبيله فادلى بها الى فلان بعده	511
فرموده است: فيا عجبا بينا هو ليستقيلها فى حياته اذ عقدها لآخر بعد وفاته.	512
فرموده است: قوله لشد ما تشطرا ضرعيها	513
فرموده است: يغلظ كلامها و يخشن مسها	514
فرموده است: و يكثر العثار و الاعتذار منها	514
فرموده است: فصاحبها كراكب الصعبة ان اشنق لها خرم و ان اسلس لها تقحم.	515
فرموده است: فمنى الناس لعمر الله بخبط و شماس و تلون و اعتراض	517
فرموده است: حتى اذا مضى لسبيله جعلها فى جماعة زعم انى احدهم.	518
فرموده است: لكنى اسففت اذ اسفوا و طرت اذ طاروا	521
فرموده است: فصغا رجل لضغنه	521
و سخن ديگر امام(ع) كه فرمود: مال الاخر لصهره،	521
اين كه امام(ع) مى‌فرمايد: مع هن و هن،	521
فرموده است: الى ان قام ثالث القوم نافجا حضنيه بين نثيله و معتلفه.	521
فرموده است: و قام معه بنو ابيه يخضمون مال الله تعالى خضم الابل نبتة الربيع	522
فرموده است: الى أن انتكث فتله و اجهز عليه عمله و كبت به بطنته.	524
فما راعنى الا و الناس كعرف الضبع الى، ينثالون على من كل جانب.	525
فرموده است: حتى لقد وطئ الحسنان و شق عطفاى	526
فرموده است: مجتمعين حولى كر بيضة الغنم.	527
فرموده است: فلما نهضت بالامر نكثت طائفة و مرقت اخرى و فسق اخرون	527
فرموده است: كانهم لم يسمعوا كلام الله يقول«تلك الدار الاخرة نجعلها للذين لا يريدون علوا فى الارض و لا فسادا و العاقبة للمتقين	528
فرموده است: اما و الذى خلق الحبة و برء النسمة لو لا حضور الحاضر و قيام الحجة بوجود الناصر و ما اخذ الله على العلماء الى آخر.	529
فرموده است: لالقيت حبلها على غاربها	532
فرموده است: و لسقيت آخرها بكأس اولها	532
فرموده است: و لالفيتم دنياكم هذه ازهد عندى من عطفة عنز	533
و اما در باره داستان مربوط به اين خطبه كه مردى از اهل سواد،	533
< 1004 > 4 - از خطبه‌هاى آن حضرت	536
لغات	536
ترجمه	537
شرح	537
فرموده است: بنا اهتديتم فى الظلماء	538
فرموده است: تسنمتم العلياء	538
فرموده است: و بنا انفجرتم عن السرار	538
فرموده است: وقر سمع لم يفقه الواعية	538
فرموده است: كيف يراعى النبأ من اصمته الصيحة	539
فرموده است: ربط جنان لم يفارقه الخفقان	540
فرموده است: ما زلت انتظر بكم عواقب الغدر و اتوسمكم بحلية المغترين	541
فرموده است: سترنى عنكم جلباب الدين	542
فرموده است: بصرنيكم صدق النية	542
فرموده است: اقمت لكم على سنن الحق فى جواد المضلة	543
فرموده است: اليوم انطق لكم العجماء ذات البيان	544
فرموده است: غرب رأى امرى‌ء تخلف عنى	545
فرموده است: ما شككت فى الحق مذ رأيته	545
فرموده است: لم يوجس موسى خيفة على نفسه اشفق من غلبة الجهال و دول الضلال	546
فرموده است: اليوم توافقنا على سبيل الحق و الباطل.	546
فرموده است: من وثق بماء لم يظمأ	547
< 1005 > 5 - از سخنان آن حضرت(ع) است	548
لغات	548
ترجمه	548
شرح	549
فرموده است: شقوا امواج الفتن بسفن النجاه.	550
فرموده است: عرجوا عن طريق المنافرة	550
فرموده است: افلج من نهض بجناح او استسلم فاراح.	551
فرموده است: ماء اجن و لقمة يغص بها اكلها.	551
فرموده‌اند:«خلافت لقمه‌اى است گلوگير و جرعه‌اى است ناگوار.»	552
فرموده است: فان اقل، يقولوا: حرص على الملك، و ان اسكت، يقولوا: جزع من الموت	553
فرموده است: هيهات بعد اللتيا و التى و الله لابن ابى طالب انس بالموت من الطفل بثدى امه.	553
فرموده است: بل اندمجت على مكنون علم لو بحت به لاضطربتم اضطراب الارشية فى الطوى البعيدة.	554
< 1006 > 6 - از سخنان آن حضرت(ع)	556
لغات	556
ترجمه	556
شرح	557
< 1007 > 7 - از خطبه‌هاى آن حضرت است	559
لغات	559
ترجمه	559
شرح	560
فرموده است: فنظر باعينهم و نطق بالسنتهم	561
فرموده است: فعل من قد شركه الشيطان فى سلطانه و نطق بالباطل على لسانه	561
< 1008 > 8 - از سخنان آن حضرت است	563
لغت	563
ترجمه	563
شرح < 3536 - 3494 >	563
< 1009 > 9 - از سخنان آن حضرت است	565
لغات	565
ترجمه	565
شرح	565
فرموده است: و مع هذين الامرين الفشل.	566
فرموده است: و لسنا نرقد حتى نوقع و لا نسيل حتى نمطر.	566
< 1010 > 10 - از خطبه‌هاى امام(ع) است	567
لغات	567
ترجمه	567
< 1011 > 11 - از سخنان آن حضرت خطاب به پسرش محمد بن حنفيه هنگامى كه در جنگ جمل پرچم را به او داد ايراد فرمود	570
لغت	570
ترجمه	570
شرح	570
< 1012 > 12 - از سخنان آن حضرت	573
ترجمه	573
شرح	573
فرموده است: فقد شهدنا	574
فرموده است: و لقد شهدنا فى عسكرنا هذا القوم فى اصلاب الرجال و ارحام النساء	574
فرموده است: سيرعف بهم الزمان	574
< 1013 > 13 - از سخنان آن حضرت در نكوهش اهل بصره	576
فصل اول	576
لغات	576
ترجمه	577
شرح	577
فصل دوم	584
لغات	584
ترجمه	584
شرح < 3884 - 3870 >	585
فرموده است: سفهت حلومكم	585
فرموده است: فانتم غرض لنابل و اكلة لاكل و فريسة لصائل	585
< 1014 > 14 - از سخنان آن حضرت است در باز گرداندن زمينهاى زراعتى كه عثمان به اقوام خود بخشيده بود	587
ترجمه	587
شرح	587
< 1015 > 15 - از خطبه‌هاى آن حضرت كه به هنگام بيعت مردم با او در مدينه ايراد فرموده است	590
فصل اول	590
لغات	590
مقدمه شرح	591
تتمه لغات	593
ترجمه	594
شرح < 4164 - 4097 >	595
فرموده است: و الله ما كتمت و شمة و لا كذبت كذبة.	599
فرموده است: الا و ان التقوى مطايا ذلل حمل عليها اهلها و اعطوا ازمتها فاوردتهم الجنة.	600
فرموده است: فلئن امر الباطل لقديما فعل و لئن قل الحق فلربما و لعل	601
فصل دوم	602
لغات	602
ترجمه	602
شرح	603
فرموده است: ساع سريع نجا، طالب بطى‌ء نجا، و مقصر فى النار هوى.	604
فرموده است: اليمين و الشمال مضله و الطريق الوسطى هى الجادة	609
فرموده است: من ابدى صفحته للحق هلك‌[عند جملة(جهلة) الناس‌] و كفى بالمرء جهلا ان لا يعرف قدره	611
فرموده است: لا يهلك على التقوى سنخ اصل و لا يظمأ عليها زرع قوم.	613
فرموده است: فاستتروا ببيوتكم و اصلحوا ذات بينكم و التوبة من و رائكم.	613
فرموده است: و لا يحمد حامد الا ربه و لا يلم لائم الا نفسه	614
و اما سخن سيد رضى(رحمة الله عليه)	614
< 1016 > 16 - از سخنان آن حضرت است در توصيف كسى كه بر مردم حكمرانى مى‌كند و شايستگى آن را ندارد	616
لغات	617
ترجمه	617
شرح	618
فرموده است: رجل وكله الله الى نفسه فهو جائر عن قصد السبيل... الى قوله بخطيئته.	619
فرموده است: ليس فيهم سلقة ابور من الكتاب اذا تلى حق تلاوته... الى آخره.	632
< 1017 > 17 - از سخنان آن حضرت است در نكوهش اختلاف علما در فتوا دادن.	635
لغت	635
ترجمه	635
شرح	636
فرموده است: ترد على احدهم القضيه... الى قوله، فيصوب آرائهم جميعا.	637
< 1018 > 18 - از سخنان آن حضرت است	640
لغات	640
ترجمه	640
شرح	641
فرموده است: و ما يدريك ما على ممالى	642
فرموده است: حائك بن حائك	642
< 1019 > 19 - از خطبه‌هاى آن حضرت است	648
لغت	648
ترجمه	648
شرح	649
فرموده است: و لكن محجوب عنكم ما قد عاينوا.	652
فرموده است: و قريب ما يطرح الحجاب	652
فرموده است: و لقد بصرتم ان ابصرتم و اسمعتم ان سمعتم و هديتم ان اهتديتم.	653
فرموده است: بحق اقول لكم لقد جاهرتكم العبر و زجرتم بما فيه مزدجر.	654
فرموده است: و ما يبلغ عن الله بعد الرسل السماء الا البشر	654
< 1020 > 20 - از خطبه‌هاى آن حضرت است	655
ترجمه	655
شرح	655
جمله اول: ان الغاية امامكم	656
جمله دوم: و ان ورائكم الساعة تحدوكم.	656
جمله سوم: تخففوا تلحقوا	657
جمله چهارم: فانما ينتظر باولكم آخركم	658
< 1021 > 21 - از خطبه‌هاى آن حضرت(ع) است	660
لغات	660
ترجمه	661
شرح	661
فرموده است: ليعود له دينه و سنته و خدعه	664
فرموده است: و قد رأيت امورا قد تمحضت	664
فرموده است: و الله ما انكروا على منكرا و لا جعلوا بينى و بينهم نصفا و انهم... الى قوله سفكوه	665
فرموده است: فلئن كنت شريكهم فيه فان لهم لنصيبهم منه و لئن كانوا ولوه دونى فما التبعة الا عندهم.	666
فرموده است: و لا اعتذر مما فعلت و لا ابرء مما صنعت.	667
فرموده است: و انها للفئة الباغية فيها الحم و الحمة.	667
فرموده است: انكفت جونتها	667
فرموده است: يرتضعون اما قد فطمت.	668
فرموده است: و يحيون بدعة قد اميتت.	668
فرموده است: ليعودن الباطل فى نصابه	668
فرموده است: يا خيبة الداعى من دعا؟	668
فرموده است: لو قيل ما انكر فى ذلك و ما امامه و فيمن سنته و الله اذن لزاح الباطل عن نصابه و انقطع لسانه.	668
فرموده است: و ما اظن الطريق له فيه واضح حيث نهج	669
فرموده است: و الله ما طاب من قتلوه... الى قوله فنصروه.	669
فرموده است: و ايم الله لافرطن لهم حوضا انا ماتحه ثم لا يصدرون عنه برى‌ء	669
فرموده است: و لا يعبون حسوة ابدا	669
فرموده است: انها لطيبة نفسى بحجة الله عليهم و علمه فيه	670
فرموده است: و انى داعيهم فمعذر... الى قوله ناصر المؤمن	670
فرموده است: و ليس على كفيل	670
فرموده است: و مع كل صحيفة شاهدها و كاتبها	670
فرموده است: و من العجب بعثتهم الى ان ابرز للطعان و ان اصبر للجلاد.	671
فرموده است: هبلتهم الهبول	671
فرموده است: لقد كنت و ما اهدد بالحرب و لا ارهب بالضرب.	671
فرموده است: و انى لعلى يقين من ربى و فى غير شبهة من دينى.	671
فهرست	672

نام کتاب : ترجمه شرح نهج البلاغه نویسنده : ابن ميثم بحرانى ت محمدى مقدم و نوايى جلد : 1 صفحه : 673

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست