[شرح‌]

(3469- 3451) اين بخش از كلام امام (ع) براى بيان تنفّر است و آن نكوهش كسانى است كه از روى دشمنى از حق كناره‌گيرى و با آن حضرت مخالفت كردند. در آغاز اشاره به اين واقعيت دارد كه نفس آنها به حدّى مطيع شيطان شده است كه شيطان را همه كاره امور خود كرده‌اند و زندگى خود را با دستور شيطان مى‌چرخانند و عقل خود را از كار انداخته و دوستان شيطان شده‌اند، همچنان كه خداوند متعال فرموده است: «يا بَنِي آدَمَ لا يَفْتِنَنَّكُمُ الشَّيْطانُ كَما» [1] پس از آن كه امام (ع) آنان را فرمانبردار شيطان معرفى مى‌كند به بعضى از امورى كه شيطان در آن دخالت مى‌كند اشاره مى‌فرمايد كه شيطان آنها را شريك خود مى‌گرداند و وقتى شيطان بر كارهاى آنها مسلّط شود و نظام امر آنها را به دست گيرد به دلخواه خود، آنها را به هر طرف كه بخواهد مى‌كشاند. به كار بردن كلمه «اشراك» در اين مورد به شرط اين كه جمع «شرك» (دام صيد) باشد استعاره زيبايى است، چون فايده دام شكارى است كه صياد قصد صيد او را كرده است و آن گروه به اين لحاظ كه تحت تسلّط شيطان قرار دارند و به دستورات او عمل مى‌كنند اسباب وسيله‌اى هستند كه شيطان توسط آنها مردم ديگر را به مخالفت با امام وقت و خليفه خدا در زمين برمى‌انگيزد. آنها شباهت به دامى دارند كه شيطان به وسيله اموال و زبان آنها فريب داده به باطل مى‌كشاند و مردم پيرو شيطان همچون ابزارى براى باطل در دست شيطانند و با زبان آنها مردم را به باطل دعوت مى‌كند، به همين سبب امام (ع) كلمه اشراك را براى پيروان شيطان استعاره آورده است.

و اگر «اشراك» را به معناى شريك بگيريم مفهوم آن روشن است و نيازى به توضيح ندارد. پس از توضيح فوق، امام (ع) همراهى شيطان با پيروان گمراهش را به پرنده‌اى تشبيه كرده است كه در لانه خود جا گرفته، تخم مى‌گذارد و سپس‌