2- سببى كه لفظ مشترك به وسيله آن شناخته مى‌شود و آن يا به تصريح اهل لغت مشترك است و يا به برابرى دو مفهوم نسبت به شنونده وقتى كه لفظ به كار رود و ذهنش مردّد شود كه كدام يك از دو معنى منظور است پس از علم به وضع لفظ براى دو معنى.

بحث چهارم: در مورد مشترك در مورد الفاظ مشترك آيا جايز است كه لفظ مشترك را به كار بريم و همه معانى آن را منظور كنيم يا خير؟

امام احمد شافعى، و ابو بكر باقلانى و ابو على جبائى و قاضى عبد الجبّار جايز دانسته‌اند. ابو هاشم و ابو حسين بصرى و كرخى جايز ندانسته‌اند. بعضى از دسته اخير از آن جهت جايز ندانسته‌اند كه معتقدند همه معانى لفظ مشترك را نمى‌توان قصد كرد و برخى ديگر از ايشان به اين دليل جايز ندانسته‌اند كه گفته‌اند لفظ مشترك براى اين منظور وضع نشده است. و امام فخر الدين از اين دسته است. آنها كه جايز دانسته‌اند به دو دليل استدلال كرده‌اند.

1- دليل آورده‌اند كه كلمه صلاة از جانب خدا به معناى رحمت و از جانب فرشتگان به معناى استغفار است و خداوند متعال به همين يك لفظ در آيه شريفه: «إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ» [1] تمام معنى را اراده كرده است.

2- گفته‌اند كه كلمه سجود در آيه‌ «أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يَسْجُدُ لَهُ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ وَ النُّجُومُ» [2] به سه معنى به كار رفته 1- به معناى خشوع كه در باره فرشتگان است 2- به معناى چهره بر زمين ساييدن كه در باره انسان است 3- نياز وجودى به صانع با زبان حال كه در باره جمادات است و خداوند متعال از اين يك لفظ همه اين معانى را اراده فرموده است.

[2] سوره حج (22): آيه (18): آيا نمى‌بينى هر كه در آسمان و زمين است و خورشيد و ماه و ستارگان براى خدا سجده مى‌كنند