بر سر ضمير شأن در
آمده و پس از آن جمله شرطيه ذكر شده است. و در كلام على (ع): يا ايها الناس انّه
لا يستغنى الرجل، انّ بر سر ضمير شأن داخل شده است.
فايده سوم-
انّ اسم نكره را آماده مىكند كه مبتدا واقع شود
مانند سخن
على (ع): عباد اللّه انّ من احبّ عباد اللّه ...، اگر انّ از كلام حذف شود حسن و
بلاغت سخن و گاهى اصل معنا از ميان مىرود: انّ شواء و نشوة و خبب البازل الامون،
«همانا كباب و شراب و چهار دست رفتن شتر جوان قوى از خوشيهاى زندگى است».
اگر انّ از
صدر كلام برداشته شود نكره (شواء) از مبتدا بودن خارج و كلام بىمعنى مىشود.
فايده
چهارم- هر گاه انّ بر جمله داخل شود گاهى ما را از خبر بىنياز مىكند،
مانند: انّ
مالا و انّ ولدا، كه در اصل انّ لهم مالا و انّ لهم ولدا بوده كه خبر حذف شده است
و مانند قول اعشى:
اگر انّ از
مصرع اوّل حذف شود، اسم نكره مبتدا واقع نمىشود.
حق اين است
كه انّ براى تاكيد كلام آورده شود و اگر خبر در جمله بيان كننده مقصود باشد و براى
شنونده ترديدى در پذيرفتن مفهوم و معنى نباشد نيازى به انّ نيست و به همين دليل
است كه هر گاه خبر دور از ذهن باشد آوردن انّ حسن بيشترى دارد. وقتى كه مبتدا باشد
به دليل شدت نياز به تأكيد، ان همراه لام بر سر خبر در مىآيد.
بحث دوّم-
فايده انّما
همه علماى
نحو اتفاق نظر دارند كه انّما براى حصر است. و از آن انحصار فهميده مىشود مانند
سخن على (ع): و انّما سمّيت
[1]
همانا براى ما جاى اندك اقامت و سپس كوچ كردن است، زيرا در سفر پس از درنگ كوتاهى
مىبايد رفت.