مى‌دانيد. اگر آنها را با چشم يقين مشاهده مى‌كرديد البتّه بى‌تابى و زارى مى‌كرديد و سخن دعوت كنندگان به خدا را مى‌شنيديد و اطاعت مى‌كرديد. اين ملازمه يقين و اطاعت از امورى است كه برهان بر صحّت آن گواه است و خداوند تعالى به حقيقت آن در قرآن اشاره فرموده است كه: «وَ لَوْ تَرى‌ إِذِ الْمُجْرِمُونَ ناكِسُوا رُؤُسِهِمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ» [1]. اين سخن بدان خاطر است كه سختيهاى آخرت را ديده‌اند و زاريشان از اين بابت است. خداوند به آنان پاسخ مى‌دهد:

«وَ هُمْ يَصْطَرِخُونَ فِيها رَبَّنا أَخْرِجْنا نَعْمَلْ صالِحاً غَيْرَ الَّذِي كُنَّا نَعْمَلُ أَ وَ لَمْ نُعَمِّرْكُمْ ما» [2].

(4920- 4914)

فرموده است: و لكن محجوب عنكم ما قد عاينوا.

اين جمله حضرت براى تالى همين قضيّه شرطيّه متّصله، استثناست. به دليل اين كه چشمان آنها حجاب دارد و نمى‌توانند سختيهاى پس از مرگ را ببينند، زارى و بى‌تابى نمى‌كنند و اگر هم به زبان قال جزع و فزعى ندارند زبان حالشان زارى و بى‌تابى خواهد بود.

(4925- 4921)

فرموده است: و قريب ما يطرح الحجاب‌

در اين جمله «ما» مصدريّه است و مبتداى جمله، و قريب خبر آن است و در معنى اشاره دارد به بى‌اعتبارى بهانه‌جويى آنها، آن زمان كه به عذاب تهديد شوند، و آنها ندانستن را براى كوتاهى در عمل بهانه قرار مى‌دهند زيرا بزودى حجاب بدن كنار خواهد رفت و احوال قيامت و سختيهاى روز رستاخيز بر ايشان آشكار مى‌شود و آن هنگامى است كه آسمان پرده‌هاى خود را از چشم مردم كنار

[2] سوره فاطر (35): آيه (37): آيا به شما فرصت نداديم تا تذكّر انبيا را بشنويد و آيا بيم دهندگان نيامدند؟ اكنون عذاب را تحمّل كنيد كه براى ستمگران ياورى نيست.