سجود در نماز كه بيان كننده تواضع ما در برابر خداوند با آن هيأت خاص مى‌باشد، و نفوس به عظمت خدا انس پيدا مى‌كنند. ولى اعمالى مانند رمى جمره و ... كه در حجّ واجب است عقل ما به رموز آنها دست نمى‌يابد و انجام دادن آنها به خاطر امر خدا و به قصد امتثال امر او مى‌باشد، از آن جهت كه تبعيّت آن واجب است. در انجام اين اعمال عقل ما نقشى ندارد، نفس و طبع ما براى انجام فعل از آن جهت كه فايده خاصى را داراست به دور مى‌باشد، زيرا آنچه را كه عقل ما درك كند و حكمت را در عمل بفهمد طبع ما به انجام آن ميل كامل پيدا مى‌كند و اين ميل در جهت فرمانبرى ما را كمك كرده و علّت انجام فعل مى‌شود چه بسا كه همين فهم علّت، كمال بندگى و خضوع را براى ما به وجود آورد و به همين دليل است كه پيامبر (ص) خصوصاً در باره حجّ فرموده است: لبيّك بحجّة حقّا تعبّدا ورقا. اين تعبّدا و رقّا را در نماز و غير آن نفرموده است زيرا اقتضاى حكمت الهى در رابطه با نجات مردم اين است كه اعمالشان بر خلاف هواى نفسشان باشد بلكه اختيار نفس و خواست آنها بايد به دست شارع باشد و در اعمالشان صرفا راه فرمانبردارى را بروند و مقتضاى عبوديّت اين است كه آنچه را از انواع عبادت كه عقلشان بدانها نمى‌رسد و از مقتضاى طبعشان به دور است به خاطر بندگى محض آن را انجام دهند و ريشه تعجّب مردم از اعمال عجيب فراموشى از اسرار آنهاست.

امّا شوق-

فهميدن اين حقيقت كه خانه، خانه خداست و آن را به منزله پيشگاه سلاطين قرار داده است اشتياق برانگيز است، پس هر كس قصد خانه خدا كند قصد خدا را كرده است و هر كه به وسيله مثال محسوس (خانه كعبه) آهنگ حضرت بارى تعالى كند شايسته است به دليل شوق خويش به محضر حق و كعبه حقيقى كه در آسمان است- و اين كعبه در زمين به منظور توجّه به كعبه حقيقى بنا شده- حركت كند. و خانه حق را با همين هدف‌