ب- اگر لام تعريف بر خبر اضافه شود مانند: زيد المنطلق، يا زيد هو المنطلق، كه در اين صورت لام در خبر مفيد انحصار خبر است براى زيد، يعنى فقط زيد آزاد شده است.

اگر لامى كه بر خبر وارد مى‌شود لام عهد باشد، مثل اين كه معتقد به وجود آزاد شده معينى باشى ولى معلوم نباشد آن آزاد شده زيد است يا عمرو، پس اگر بگويى: زيد المنطلق و منظور رهايى زيد باشد، رها فقط منحصر به زيد مى‌شود.

و اگر لامى كه بر خبر وارد مى‌شود براى بيان واقعيّت خبر باشد از توصيف آن حصر فهميده مى‌شود. لامى كه براى بيان حقيقت خبر باشد افاده حصر خواهد كرد مشروط بر اين كه منحصر كردن خبر ممكن باشد مانند: زيد هو الوفىّ، كه گمان خير به غير زيد نمى‌رود. در غير اين صورت (يعنى عدم انحصار خير در زيد) مقصود از لام خبر مبالغه است مانند: زيد هو العالم، يا هو الشجاع، كه براى مبالغه است. زيرا حقيقت دانش و شجاعت را نمى‌توان در زيد منحصر ساخت.

هر گاه جمله بر عكس حالت معمولى باشد، يعنى صفت، مقدّم و اسم ذات، مؤخر قرار بگيرد مانند: المنطلق زيد، در اين صورت معلوم است كه شخصى آزاد شده است ولى اين كه آن شخص زيد است يا كس ديگرى براى شنونده معلوم نيست به همين خاطر ابتدا المنطلق بيان مى‌شود و سپس زيد، يعنى آن كس كه رها شده زيد است قاعده خبر دادن اين است كه معلوم مبتدا و مجهول خبر قرار گيرد.

فصل دوّم- دلالات معنوى در باره حقيقت و مجاز

بحث اوّل- در معناى حقيقت و مجاز و تعريف آنها

حقيقت بر وزن فعيلت به معناى مفعول از ريشه حق گرفته شده و به معناى ثبات است و آنچه كه مخالف مجاز باشد حقيقت گفته مى‌شود، زيرا حقيقت مفهوم مثبتى است‌