كه عنوان خبر جمله را
داشته حذف شده است كه در اصل (طاعة خير و قول معروف خير بوده است).
در موارد
زيادى مبتدا و خبر حذف مىشوند و با اين وصف بلغا حذف را زيبا دانستهاند. عبد
القاهر جرجانى گفته است هيچ اسمى كه حذف آن سزاوارتر است از كلام حذف نمىشود جز
اين كه حذف آن از ذكر آن زيباتر است. البته زيبايى آن در حالى است كه بلاغت از آن
فهميده شود.
بحث دوّم-
اختصار كلام ايجاز يا اختصار
عبارت است از
بيان مقصود با كمترين حروف ممكن بدون اين كه در كلام نقصانى پديد آيد. مانند سخن
حق تعالى: «وَ لَكُمْ فِي الْقِصاصِ حَياةٌ»[1] اين معنى در
زبان عرب به صورت اين ضرب المثل بوده است: القتل انفى للقتل، وقتى كه آيه مزبور
نازل شد اين ضرب المثل متروك شد. برترى آيه از لحاظ ايجاز نسبت به ضرب المثل به دو
صورت روشن است.
يكى آن كه
آيه حروف كمترى دارد زيرا در آيه 10 حرف و در ضرب المثل 14 حرف وجود دارد، دوم اين
كه ضرب المثل صرف قتل را موجب قتل دانسته و به قصاص بودن آن اشاره نكرده است. آيه
از لحاظ ايجاز برتريهاى ديگرى دارد كه ما سخن را به ذكر آنها طولانى نمىكنيم.
از ديگر
موارد ايجاز سخن، عبارت على (ع) است: قيمة كلّ امرء ما يحسنه، «ارزش هر انسانى به
كارهاى شايسته اوست». المرء عدو لما جهله، «انسان دشمن هر آن چيزى است كه
نمىشناسد». الجزع اتعب من الصّبر، «بىتابى از شكيبايى مشكلتر است». تخفّفوا
تلحقوا «سبك بار باشيد تا به حق برسيد».
[1]
سوره بقره (2): آيه (179): حكم قصاص براى حفظ حيات شماست.