فرهنگ شیعه - خطيبي کوشکک، محمد و همکاران

نام کتاب : فرهنگ شیعه نویسنده : خطيبي کوشکک، محمد و همکاران جلد : 1 صفحه : 520

مقدمه
علم كلام	26
آغاز علم كلام	26
اهميت علم كلام	27
ويژگى كلام شيعى	27
درباره فرهنگ كلامى شيعه	29
فرآيند تدوين	30
آ
آثار ايمان: دستاوردهاى ايمان	33
الف دستاوردهاى دنيوى و فردى	33
1 آرامش و طمأنينه	33
2 اميدوارى	33
3 جلب عنايت الهى	33
4 رشد و بالندگى معنوى	33
5 رحمت ويژه الهى	33
6 پشتيبانى الهى	33
7 شكيبايى و پايدارى	33
8 امان از ترس و اندوه	33
9 عزت	34
10 غيرت و جوانمردى	34
11 فضيلت و برترى	34
12 هدايت و فراست	34
ب دستاوردهاى دنيوى و اجتماعى	34
1 آرامش اجتماعى	34
2 بركت الهى	34
3 هميارى و همدردى	34
4 برادرى و محبت	35
5 خلافت و حكومت الهى	35
ج دستاوردهاى اخروى	35
1 آمرزش	35
2 پاداش الهى	35
3 جاودانگى در بهشت	35
4 روزى نيكو	35
5 لذت پيوسته	35
آثار كفر	35
1 دنيامدارى	35
2 ولايت طاغوت	36
3 عدالت ستيزى	36
4 حق پنداشتن باطل	36
5 بهانه‌جويى و مسئوليت‌گريزى	36
6 غرور و اختلاف‌افكنى	36
7 تجمل‌گرايى و عشرت‌طلبى	37
8 تعصب جاهلى	37
9 نا اميدى	37
آثار نفاق: نشانه‌ها و پيامدهاى نفاق	37
الف پيامدهاى نفاق	37
1 تباهى ايمان	37
2 بى‌نصيب ماندن از حكمت	37
3 بى‌آبرويى در قيامت	38
4 بى‌اعتمادى مردمان	38
5 زشت خويى	38
ب نشانه‌هاى نفاق	38
آخرالزمان: واپسين دوران جهان	39
آخرت	39
آزمايش: امتحان الهى	40
آفرينش انسان: نحوه خلقت آدمى	41
مراحل گونه نخست آفرينش	42
مراحل گونه دوم آفرينش	42
تاريخ آفرينش بشر	42
نظريه تطور	43
كمال آفرينش انسان	44
اول ساختمان بدنى و ظاهرى	44
دوم جايگاه معنوى	44
هدف آفرينش انسان	44
آمرزش: بخشايش خداوند	44
علل و شرايط آمرزش	45
شمول آمرزش	45
آيه انذار	46
ترجمه	46
آغاز دعوت علنى پيامبر6	46
اعلان خلافت على(ع)	47
آيه تطهير	47
ترجمه	47
نظريه شيعه	48
دستامدهاى ويژه آيه تطهير	48
آيه خير البريه	48
ترجمه	48
آيه مباهله	49
ترجمه	49
واقعه مباهله	50
پيام‌هاى آيه مباهله	50
الف پيام عام براى انسان	50
ب پيام خاص براى مسلمانان	50
آيه مودت	51
ترجمه	51
تفسير آيه	51
الف	51
ب	52
ج	52
د	52
ه	53
و	53
روايات	54
الف	54
ب	54
الف
اباحى‌گرى: بى‌تفاوتى به تعاليم دينى	55
مبانى	55
الف اباحى‌گرى سنتى	55
ب اباحى‌گرى نو	56
در دين اسلام بحث اباحه در دو جا به كار رفته است	56
1 احكام تكليفى	56
2 علم اصول	56
نتيجه	57
ابديت: جاودانگى خداوند	58
ابزارهاى شناخت: قواى ادراكى انسان	59
الف ابزار حسى	59
ب ابزار خيالى	60
ج ابزار وهمى	60
د ابزار عقلى	60
ه ابزار قلبى	60
ابليس	60
اثبات وجود امام زمان(ع)	63
ضرورت وجود امام نزد متكلمان اماميه	64
وجود امام زمان(ع) در نظرگاه روايات شيعه و سنى	65
روايات و اثبات وجود امام زمان(ع)	66
تشرفات و وجود امام زمان(ع)	66
اجل: زمان مرگ	66
اجل حتمى	67
اجل غير حتمى	67
تغيير اجل	67
احباط: از ميان رفتن اعمال نيك به سبب اعمال بد	67
اراده الهى: خواست خداوند متعال	68
اول علم به اصلح	68
دوم نظريه علم و امر	69
اراده حق و شرور	69
ارتداد: بيرون آمدن از دين	69
گونه‌هاى ارتداد	70
شرطهاى ارتداد	71
1 بلوغ	71
2 عقل	71
3 اختيار	71
4 قصد	71
احكام ارتداد	71
الف مجازات بدنى	71
ب مجازات مالى	72
ج مجازات اجتماعى	72
توبه مرتد	72
اركان ايمان: عناصر مهم ايمان	72
استدراج: غافلگير كردن گناهكاران با نعمت	73
اسم اعظم: برترين نام خدا	74
اسماعيليه: از فرقه‌هاى شيعه	75
اسماعيليان در آغاز به دو گروه انشعاب يافتند	75
الف اسماعيليه خالصه	75
ب مباركيه	75
عقايد	75
اسماء الحسنى: نيكوترين نام‌هاى خدا	76
اسم مستأثر: نام برگزيده الهى	77
اشاعره: از مذاهب كلامى مسلمانان	78
اعتقادات	79
الف كافر نبودن مرتكب كبيره	79
ب صفات خبرى	79
ج افعال بندگان	79
د اراده بارى تعالى	80
ه رؤيت خداوند در آخرت	80
و تكليف به محال	80
ز حسن و قبح عقلى	80
ك صفات خداوند	81
ل كلام الهى	81
متكلمان بزرگ اشعرى	81
اشراط الساعة: نشانه‌هاى قيامت	82
الف دگرگونى‌هاى رفتارى و اخلاقى مردم	82
ب پيشامدهاى مهم اجتماعى	82
ج پيشامدهاى نظام خلقت	83
اصول دين: پايه‌هاى اعتقادى دين	83
اعاده معدوم	84
اعراف: جايگاهى ميان بهشت و دوزخ	86
افعال خداوند	88
اقسام شناخت: گونه‌هاى آگاهى	88
يكى از اين ملاك‌ها، چگونگى حصول است	88
الف شناخت سطحى يا عمومى	88
ب شناخت علمى	88
ج شناخت فلسفى	89
د شناخت عرفانى	89
يكى ديگر از ملاك‌ها، راه حصول است	89
الف شناخت مستقيم	89
ب شناخت غير مستقيم يا آيينه‌اى	89
ج شناخت آيه‌اى	89
د شناخت فطرى	89
ه شناخت الهامى يا افاضى	89
ملاك ديگر تقسيم شناخت، واقع‌نمايى است	89
الف شناخت شكى	89
ب شناخت وهمى	89
ج شناخت ظنى	90
شناخت يقينى	90
التقاط: به هم آميختن مكاتب فكرى مختلف و ارائه آن به عنوان اسلام	90
اقسام كفر	90
متكلمان اقسام متعددى براى كفر بر شمرده‌اند	90
الف كفر انكار	90
ب كفر جحود	90
ج كفر عناد	91
د كفر نفاق	91
تقسيمى ديگر نيز براى كفر از روايت امام صادق(ع) برون كشيده‌اند	91
الف كفر حجود	91
ب كفر عصيان	91
ج كفر برائت	91
د كفر نعمت	91
ه كفر مطلق	91
امام: رهبر معصوم الهى	91
نصب امام	92
مرجعيت دينى امام	92
امامت: پيشوايى دينى	92
امام على(ع): نخستين امام شيعيان	94
همراهى با پيامبر6	94
ازدواج	95
على(ع) و جهاد	95
واقعه غدير خم	95
مسئله خلافت	95
دشمنان امام على(ع)	96
1 ناكثين	96
2 قاسطين	96
3 مارقين	97
شهادت	97
گوشه‌اى از فضائل امام على(ع)	97
ايمان و عبادت	98
علم و حكمت	98
سخاوت و ايثار	98
امام حسن(ع): دومين امام شيعيان	98
فضائل و مناقب	98
امامت	99
صلح امام حسن(ع)	100
شهادت	101
امام حسين(ع): سومين امام معصوم	101
ويژگى‌هاى اخلاقى و رفتارى	102
زندگى سياسى - اجتماعى پيش از امامت	102
امامت	103
قيام امام حسين(ع)	103
امام سجاد(ع): چهارمين امام معصوم(ع)	104
فضائل و مناقب	104
1 علم	104
2 گذشت و بردبارى	105
3 شجاعت	105
4 سخاوت و كرم	105
5 انفاق فراوان	105
6 آزاد كردن بندگان به راه خدا	105
7 فصاحت و بلاغت	105
8 ورع و پارسايى	105
9 احسان به پدر و مادر	105
10 رفق و مدارا	105
11 هيبت و عظمت	105
امامت	105
روزگار امامت	105
امام باقر(ع): پنجمين امام شيعيان	106
فضائل و مناقب	107
1 علم	107
2 حلم	107
3 تسليم	107
4 انفاق	107
5 هيبت	107
امامت	108
روزگار امامت	108
شهادت	109
امام صادق(ع): ششمين امام شيعيان	109
فضائل و مناقب	110
1 عبادت	110
2 تسليم و رضا	110
3 دانش	110
4 يارى مستمندان	110
امامت	110
روزگار امامت	110
شهادت	112
امام موسى كاظم(ع): هفتمين امام شيعيان	112
فضائل و مناقب	113
امامت	113
روزگار امامت	113
شهادت	115
امام رضا(ع): هشتمين امام شيعيان	115
فضائل و مناقب	115
1 زهد و بندگى	115
2 فروتنى	115
3 علم و آگاهى	115
4 سخاوت و بخشش	116
5 فصاحت و بلاغت	116
امامت	116
شهادت	118
امام محمد تقى(ع): نهمين امام شيعيان	118
فضائل و مناقب	118
امامت	119
روزگار امامت	119
شبهه خردسالى امام	120
شهادت	121
امام هادى(ع): دهمين امام شيعيان	121
فضائل و مناقب	121
اثبات امامت	122
دوران امامت	122
شهادت	123
امام حسن عسكرى(ع): يازدهمين امام شيعيان	124
فضائل و مناقب	124
امامت	124
روزگار امامت	125
شهادت	126
امام مهدى(ع): دوازدهمين امام شيعيان	126
فضائل و مناقب	126
امامت	128
روزگار پيش از امامت	128
روزگار امامت	129
آن حضرت دو غيبت داشته است	129
1 غيبت صغرى	129
2 غيبت كبرى	129
علت غيبت	129
اماميه	130
اعتقادات	130
ويژگى‌هاى امام عبارت‌اند از	130
الف عصمت	130
ب برخوردارى از نص	130
ج افضليت	130
فرق اماميه	131
امدادهاى غيبى: دستگيرى‌ها و الطاف خداوند	132
گونه‌هاى امداد غيبى	133
الف امدادهاى غيبى فردى	133
ب امدادهاى غيبى اجتماعى	133
انبياء: پيامبران الهى	133
انتظار فرج: انتظار ظهور امام زمان(ع)	135
شيعه و انتظار	135
فضيلت انتظار	136
وقت ظهور	136
مقدمات ظهور	136
انتظار حضرت مهدى(ع) براى ظهور	137
دعا براى ظهور	137
انجيل: كتاب آسمانى حضرت عيسى(ع)	137
كتاب مقدس	138
تاريخچه	139
تحريف‌هاى آشكار اناجيل	140
اولوالامر: صاحبان امر، زمامداران	140
اومانيسم: انسان‌گرايى؛ انسان‌مدارى	141
گونه‌هاى تفكر اومانيستى	142
ديدگاه اسلام درباره انسان	142
اهل البيت: خاندان پيامبر اسلام6	144
مقام اهل بيت	144
اهل كتاب: پيروان اديان الهى و صاحب كتاب آسمانى	145
احكام شرعى اهل كتاب	145
ايدئولوژى: عقيده‌شناسى؛ انديشه‌شناسى؛ آرمان	145
ايمان: باور دينى	146
ماهيت و اركان ايمان	147
ايمان و علم	148
ب
بداء: تغيير سرنوشت انسان‌ها از گذر نيكوكارى و بدكارى	150
بدعت: نسبت دادن آنچه در دين نيست به دين	153
تقسيم بندى	154
الف هدايت و ضلالت	154
ب احكام خمسه فقهى	154
نظريه مشهور شيعه	154
براهين خداشناسى: دليل‌هاى اثبات وجود خدا	155
1 برهان صديقين	155
2 برهان امكان و وجوب	155
3 برهان حدوث	156
4 برهان تمانع	156
5 برهان حركت	156
6 برهان نظم	156
برزخ: جهان ميان دنيا و آخرت	157
منازل برزخى	157
ويژگى‌هاى برزخ و زندگى برزخى	158
جايگاه برزخ	159
بصير: بينا	159
بعثت	159
لزوم بعثت پيامبران	159
الف حكمت الهى	160
ب تعليم الهى	160
ج تربيت الهى	160
د زندگى اجتماعى	160
ه نظام تكوين	161
دستاوردهاى بعثت	161
1 تعليم آنچه براى انسان دست‌نايافتنى است	161
2 تكامل عقل انسانى	161
3 به پا داشتن عدالت	161
4 رهايى از تاريكى‌ها	161
5 بندگى خدا و سرباز زدن از حكومت طاغوت	161
6 قضاوت ميان مردم	161
7 ترويج ارزش‌هاى اخلاقى	161
بهشت: جاى ابدى رستگاران در جهان آخرت	162
بهشتيان: ساكنان بهشت	163
بيعت: پيمان وفادارى	164
تاريخچه بيعت در اسلام	165
بيعت با امامان شيعه(ع)	165
ماهيت بيعت	166
جايگاه بيعت	166
نظريه شيعه	167
بينش انسان: بصيرت انسان؛ جهان‌بينى انسان	167
الف جهان‌بينى	168
ب بصيرت يافتن در امور	168
پ
پلوراليسم دينى: كثرت‌گرايى دينى؛ حقانيت همه اديان	170
موضع شيعه در برابر كثرت‌گرايى فهم دينى	171
موضع تشيع در برابر كثرت دين	171
1 دليل نقلى	172
2 دليل عقلى	172
3 سيره پيامبر6	172
پيامبر: فرستاده خدا؛ پيام آور الهى	173
نبوت و رسالت	174
شمار پيامبران	174
پيامبران الوالعزم	174
اثبات پيامبرى	175
خاتميت	175
پيامبر اسلام6	175
زندگى‌نامه	175
رفتار و خلق و خوى پيامبر6	177
ت
تجربه دينى: احساس دينى	178
ماهيت تجربه دينى	178
علل پيدايى تجربه‌گرايى دينى در غرب	178
گونه‌هاى تجارب دينى	178
تجسم اعمال: ظاهر شدن انديشه، گفتار و كردار انسان در رستاخيز	179
الف آيات	180
ب روايات	180
ج دليل عقلى و علمى	180
تربت: خاك حرم مقدس امام حسين(ع)	181
تساهل و تسامح: تحمل آگاهانه عقايد و رفتار مخالفان	183
تفسير قرآن	185
نيازمندى به تفسير قرآن	185
تفسير به رأى	185
تقسيم‌بندى‌هاى تفسير	186
تاريخ تفسير قرآن	186
تقيه: تظاهر شخص مسلمان به چيزى برخلاف عقيده باطنى	188
1 تقيه واجب	189
2 تقيه مستحب	189
3 تقيه مباح	189
4 تقيه مكروه	189
5 تقيه حرام	189
تكامل در جهان آخرت: كمال يافتن انسان در برزخ و قيامت	189
تكثر قرائت دينى	192
تاريخچه	193
زيرساخت‌ها	194
نقد و بررسى	194
تكفير مسلمان: اتهام كفر به شخص مسلمان	195
تناسخ: انتقال روح انسان پس از مرگ به بدنى ديگر	196
نظريه شيعه	197
توبه: بازگشتن از گناه	198
توحيد: يگانگى خدا؛ يكتاپرستى	199
مراتب توحيد و شرك	200
مراتب توحيد	200
الف توحيد ذاتى	200
ب توحيد صفاتى	201
ج توحيد افعالى	202
گونه‌هاى توحيد افعالى	203
د توحيد عبادى	203
انگيزه‌هاى پرستش غير خدا	204
وهابيت و توحيد عبادى	204
مراتب شرك	204
1 شرك در توحيد افعالى	205
2 شرك در توحيد عملى	205
3 شرك در توحيد عبادى	205
4 شرك در توحيد صفاتى	205
5 شرك در توحيد افعالى	205
تورات: كتاب آسمانى حضرت موسى(ع)	205
عهد عتيق	206
تاريخچه	207
ديدگاه كلامى شيعه	208
توسل: استمداد از اولياى الهى	209
توقيعات امام زمان(ع): مكتوبات امام زمان(ع)	210
چگونگى صدور توقيعات	211
توقيع در عصر غيبت كبرى	211
محتواى توقيعات	211
تولد امام زمان(ع)	212
ج
جامعيت اسلام	215
دلايل جامعيت دين اسلام	215
الف قرآن كريم	215
ب روايات معصومين(ع)	216
ج دليل عقلى	216
ملاك‌هاى جامعيت دين	216
الف سازگارى و همراهى با فطرت	216
ب آسانى و انعطاف‌پذيرى	216
ج نظرداشت نيازهاى مادى و معنوى انسان	216
د ماندگارى و جاودانگى و تازگى	216
ه سازگارى درونى	217
و خرد محورى	217
ز اصل اجتهاد	217
جن: پرى	217
جهان‌بينى: جهان‌شناسى	218
گونه‌هاى جهان‌بينى	219
الف جهان‌بينى الهى	219
ب جهان‌بينى مادى	219
شناخت	219
جهانى شدن	220
زمينه‌هاى جهانى شدن	220
الف اقتصاد	220
ب سياست	220
ج فرهنگ	221
مبانى جهانى‌شدن	221
پيامدهاى جهانى‌شدن	221
جهنم: جايگاه اخروى گناهكاران؛ دوزخ	222
جهنميان: كسانى كه در جهنم معذب‌اند	223
ح
حديث ثقلين	225
ترجمه	225
حديث سفينه	226
ترجمه	226
حديث منزلت	226
ترجمه	226
مفهوم و كاربرد حديث	227
حشر: گرد آوردن خلايق	228
حلول: نفوذ خدا در موجودى ديگر	229
حوض كوثر: حوض مشهور بهشت	229
حوض كوثر ميعادگاه پيامبر6 با قرآن و عترت	231
حى: موجود داراى فعاليت ارادى و آگاهانه	231
خ
خاتميت	232
متفكران مسلمان به ويژه شيعيان دلايل فراوانى بر اثبات خاتميت اقامه كرده‌اند	232
الف نقلى	232
1 دلايل قرآنى	232
2 دلايل روايى	233
ب دلايل عقلى	233
1 كمال و جامعيت اسلام	233
2 بلوغ عقلى	233
خردورزى: پيروى از خرد؛ تعقل	234
دلايل خردورزى تشيع	234
موانع خردورزى	235
عوامل رشد خردورزى	235
خلود: جاودانگى	235
مسائل جاودانگى در دوزخ	237
مسئله نخست	237
پاسخ	237
مسئله دوم	238
پاسخ	238
مسئله سوم	238
پاسخ	238
مسئله چهارم	239
پاسخ	239
خوارج	239
عقايد	240
فرق خوارج	240
خوارج در كلام امام على(ع)	240
د
دام‌هاى شيطان	241
دلايل امامت	242
الف دلايلى عقلى	242
1 قاعده لطف	242
2 عصمت	242
3 افضليت	243
4 تنصيص	243
ب دلائل نقلى	244
1 دلائل قرآنى	244
2 دلائل روايى	244
دوازده امام: امامان مذهب شيعه اماميه	244
دلائل حصر شمار امامان در عدد دوازده	245
دين: آيين آسمانى	245
دين، شريعت، ملت و مذهب	246
تقسيم بندى	246
شاخه‌هاى دين	246
دين و عقل	247
نقش دين در حيات انسان	247
جامعيت دين	247
كمال دين	247
آموزه‌هاى دينى	247
دين اسلام: آيين آسمانى حضرت محمد بن عبدالله6	248
ايمان و اسلام	248
جاودانگى دين اسلام	249
مبانى جاودانگى دين اسلام	249
اسلام، دين و ملت	250
رسالت اسلامى	250
دين اقلى و دين اكثرى	250
دين حنيف: دينى كه كژى در آن نيست	251
ديندارى: پاى‌بندى به دين؛ عمل به دين	252
دين‌سالارى: حاكميت دين	252
دين‌شناسى: دانش شناخت دين	254
رويكردهاى دين‌شناسى معاصر	254
مهم‌ترين مسائل دين‌شناسى	254
دين فروشى: بهره‌بردارى از دين براى رسيدن به متاع دنيوى	255
دين فطرى: آيين آسمانى هماهنگ با فطرت انسان	256
دين مسيحيت	256
كتب دينى مسيحى	257
پولس رسول	257
رسميت مسيحيت	258
شعائر هفت‌گانه	258
انشعابات	259
ديدگاه قرآنى	259
دين يهوديت	260
ده فرمان	260
عهد عتيق	261
تلمود	261
حكومت بنى اسرائيل	261
اسارت	262
صهيونيسم و دولت يهود	262
ديدگاه قرآن درباره يهود	263
سرانجام يهود	264
ذ
ذكر: ياد خدا	265
اقسام ذكر	266
حقيقت ذكر	266
فضايل و فوايد ذكر	266
ر
راه‌هاى خداشناسى	267
الف حس	267
ب دل و فطرت	267
ج عقل	268
راه‌هاى مقابله با شيطان	268
رجعت: بازگشت به دنيا پيش از قيامت	270
امكان وقوع رجعت	270
آيات رجعت در قرآن	270
هدف از رجعت	271
رحمت الهى: از صفات خداوند متعال؛ مهربانى؛ بخشايش	271
روح: جان؛ گوهر اصلى وجود آدمى؛ مايه زندگى	272
معانى روح در قرآن	273
ز
زبور: كتاب آسمانى داوود پيامبر(ع)	275
زيارت اهل قبور	276
استدلال ابن تيميه	278
استدلال شيعيان	279
زيارت زنان مسلمان	281
احاديث وهابيان	282
نقد و بررسى	282
زيديه: يكى از فرق شيعه	283
عقايد	283
انشعاب‌ها	284
الف جاروديه	284
ب سليمانيه	284
ج بتريه	284
س
سكولاريسم: جداانگارى دين و دنيا	285
سميع: شنوا	287
سيره امام زمان(ع): شيوه رفتار امام زمان(ع)	287
الف زندگى شخصى	287
ب سيره سياسى - اجتماعى	288
ج سيره قضائى	290
د سيره علمى و تربيتى	290
سيماى حضرت مهدى(ع): شمايل امام مهدى(ع)	291
ش
شاهدان قيامت: گواهان اعمال انسان در قيامت	293
شبهات عدل	295
الف منظر درون‌دينى و ايمان مذهبى	295
ب منظر برون‌دينى و تأملات كلامى و فلسفى	295
شبهه آكل و مأكول: شبهه‌اى براى رد معاد جسمانى	297
شرايط ظهور امام زمان(ع)	298
شريعت	300
نسخ شرايع	300
شفاعت: ميانجى‌گرى براى نجات گناهكاران	301
شفاعت در قرآن	302
گونه‌هاى شفاعت	302
1 شفاعت تكوينى	303
2 شفاعت تشريعى	303
شرطها و موانع شفاعت	303
هنگام اثربخشى شفاعت	304
شفاعت پيامبر6	305
پيامدهاى تربيتى	306
شبهه‌ها	306
1 شفاعت با توحيد عبادى ناسازگار است و گونه‌اى شرك محسوب مى‌گردد	306
پاسخ	307
2 شفاعت با توحيد ذاتى سازگار نيست	307
پاسخ	307
3 شفاعت، گناهكاران را بر گناهكارى دلير مى‌كند	307
پاسخ	308
4 شفاعت گونه‌اى بى‌عدالتى و تبعيض است	308
پاسخ	308
5 قرآن هر گونه شفاعت را در قيامت رد كرده است	308
پاسخ	308
شناخت خدا	308
شناخت خدا برخاسته از انگيزه‌هايى است	309
1 حقيقت‌طلبى	309
2 حب ذات	309
3 حق‌سپاسى و شكر منعم	309
4 كمال‌طلبى	310
5 جلب منفعت و دفع ضرر	310
6 آرامش‌طلبى	310
جايگاه شناخت خدا	310
امكان و حدود شناخت خدا	311
تشبيه و تعطيل	312
تنزيه ذات و صفات خداوند	312
مراتب شناخت خدا	313
شورى: رايزنى؛ شور كردن	314
شهادت: جان باختن در راه خدا؛ گواهى دادن	315
جايگاه شهادت نزد شيعيان	316
شيعه	317
ص
صراط: راه رسيدن به بهشت	319
عقبات	319
مرصاد	320
صفات الهى	320
اثبات نقلى صفات الهى	320
اثبات عقلى صفات الهى و نامحدوديت آنها	320
جايگاه مبحث صفات الهى در علم خداشناسى	320
توقيفى بودن صفات و اسماء الهى	321
توحيد صفاتى	321
تقسيمات صفات الهى	322
الف صفات ثبوتيه و سلبيه	322
ب صفات ذاتيه و فعليه	322
ج صفات نفسيه و اضافيه	322
صفات امام(ع): ويژگى‌هاى امام معصوم	323
1 عصمت	323
2 افضليت	324
صفات شيطان	324
ابليس	325
خناس	325
رجيم	325
عدو مبين	325
مارد و مريد	325
صاغر	325
ض
ضلالت: گمراهى	327
ط
طول عمر امام زمان(ع)	329
قرآن و حديث	329
طول عمر در ديدگاه علوم تجربى	330
نمونه‌هاى تاريخى	331
اعجاز در عمر طولانى حضرت حجت	331
ع
عدالت اجتماعى	333
عدالت و اسلام	333
عدالت اجتماعى در سيره بزرگان معصوم(ع)	333
عدل الهى	334
جايگاه عدل در عقايد شيعه	334
دلايل اثبات عدل الهى	335
الف دلايل عقلى	335
ب دلايل نقلى	335
عدل تشريعى: دادگرى در قانونگذارى	335
نمونه‌هايى از عدل تشريعى	336
عدل تكوينى	336
عدل جزائى: عدالت در كيفر و پاداش	336
الف مجازات‌هاى قراردادى	337
ب مكافات دنيوى	337
ج مجازات‌هاى اخروى	337
عذاب: كيفر گناهكاران	337
عذاب روحانى و عذاب جسمانى	338
الف عذاب روحانى	338
ب عذاب جسمانى	338
1 عذاب‌هاى بدنى سخت و دردآور	338
2 خوراكى‌ها و نوشيدنى‌ها	338
3 پوشيدنى‌ها	339
4 عذاب‌هاى ديگر جسمانى	339
عوامل عذاب	339
عرش: مركز تدبير و اراده الهى؛ مقام ربوبيت پروردگار	339
معانى عرش	340
عصمت: ملكه دورى از گناه و خطا	340
علائم ظهور امام زمان(ع)	341
انواع نشانه‌ها	341
الف نشانه‌هاى حتمى	341
ب نشانه‌هاى غير حتمى	343
فوائد آشكار شدن علائم و نشانه‌هاى ظهور	343
علم الهى	344
علوم: دانش‌هاى بشرى	345
تقسيم‌بندى علوم	345
عوامل ايمان	345
الف تفكر در هستى	345
ب تدبر در قرآن و سنت	346
ج سختى‌ها و مصيبت‌ها	346
د تبليغ دينى	346
ه امداد الهى	347
عوامل كفر: سبب‌هاى بى‌دينى	347
الف جهل	347
ب غفلت	347
ج استكبار	347
د دنياطلبى	347
ه حسادت	348
و خواهش‌هاى نفسانى	348
ز تقليد كوركورانه	348
ك گناه	348
عوامل نفاق: ريشه‌هاى نفاق	348
1 احساس حقارت و زبونى	348
2 خشونت	348
3 ترس	349
4 دروغ	349
5 رذيلت‌هاى اخلاقى	349
غ
غدير خم: مكانى كه پيامبر6 به فرمان خدا على(ع) را به امامت نصب كرد	350
غيبت امام زمان(ع): پنهان شدن امام زمان(ع) از انظار	352
غيبت صغرى و كبرى	352
فلسفه غيبت	354
شبهه‌هاى غيبت	354
ف
فدك: روستايى يهودى‌نشين در نزديكى مدينه	356
فرق شيعه: گروه‌هاى شيعه	357
انشعاب در تشيع	358
فروع دين: احكام عملى شريعت	358
فطحيه: از فرقه‌هاى شيعه	360
فطرت: نوعى خاص از آفرينش	360
معرفت فطرى	361
خداشناسى فطرى	361
دلايل خداشناسى فطرى	362
1 واقعيت‌هاى تاريخى	362
2 شواهد باستان‌شناسى	362
3 مطالعات و كشفيات روان‌شناختى	362
4 ناكامى تبليغات ضد دينى	362
5 شواهد شخصى	363
6 گواهى دانشمندان	363
فلسفه دين: بررسى عقلانى مسائل دينى	363
چيستى دين	364
هدف دين	364
منشأ دين(مبدأ فاعلى)	364
علت گرايش انسان به دين	364
قوانين دين	364
گوهر دين	365
زبان دين	365
فلسفه وجودى شيطان: علت آفرينش شيطان	365
فمينيسم: زن محورى؛ نهضت آزادى‌خواهى زنان	367
ديدگاه اسلام	368
ق
قاعده لطف: نزديك كردن بندگان به طاعت و دور كردن از معصيت	370
نظريه شيعه	370
الف لطف محصل	370
ب لطف مقرب	371
اشكالات مخالفان قاعده لطف	371
احكام قاعده لطف	372
قبر: جاى دفن بدن انسان	373
سؤال قبر	373
فشار قبر	374
عذاب قبر	374
حرمت قبور مسلمانان	374
زيارت قبور	375
بناى قبور	375
قدرت: از صفات الهى	375
قرآن	376
قضا و قدر	378
قلم: مجراى فيض الهى	380
ك
كافر	382
كافران بر چند گروه‌اند	382
الف مشرك	382
ب كتابى(/ اهل كتاب)	382
ج منافق	383
د مرتد	383
احكام كافر	383
كتاب عمل: نامه اعمال انسان	383
كرسى: مظهر حكومت و تدبير خداوند	384
كفر: انكار خدا و دين	385
كلام خدا	386
كيسانيه: از فرق شيعه	387
اعتقادات	388
گ
گرايش‌هاى انسانى: رويكرد انسان به باورها يا اعمال خاص	389
1 گرايش‌هاى متعالى انسان	390
الف حقيقت‌جويى	390
ب گرايش به خير و فضيلت اخلاقى	390
ج زيبايى‌گرايى	390
د نوگرايى و بديع‌طلبى	390
ه پرستش	390
2 گرايش‌هاى مادى انسان	390
الف حب دنيا	391
ب خودپرستى	391
ج جاه‌طلبى	391
د ثروت‌طلبى	391
ل
لشكريان شيطان	392
لوح: لوحى كه مقدرات عالم در آن ثبت مى‌شوند	393
لوح محفوظ	393
لوح محو و اثبات	394
ليبراليسم: آزادى‌خواهى	394
تقسيمات	394
مبانى فكرى	395
معناى آزادى از نظرگاه دينى	395
حدود آزادى در اسلام	395
الف آزادى عقيده	395
ب آزادى انديشه	395
ج آزادى بيان	395
د آزادى رفتار	396
ه رهايى از هر نوع بردگى	396
نتيجه	396
م
ماترياليسم	397
ماده‌گرايى در تاريخ انسانى	397
شاخه‌هاى ماترياليسم	398
الف هواخواهان ماترياليسم مكانيكى	398
ب هواخواهان ماترياليسم ديالكتيكى	399
ديدگاه اسلام	400
متعلقات ايمان	400
مخالفان حضرت مهدى(ع)	401
سفيانى	402
دجال	402
چگونگى رفتار با مخالفان	402
مدرنيسم: تجددگرايى	403
اسلام و مدرنيسم	403
مذهب	404
علل پيدايى مذاهب اسلامى	405
پيشينه تاريخى	405
مراتب ايمان: درجات باور دينى	406
مرجئه: از فرقه‌هاى اسلامى	407
مرگ: انتقال از دنيا به آخرت	408
احتضار	409
سكرات مرگ	410
معاد: جهان آخرت	411
معاد جسمانى: حيات جسمانى در جهان آخرت	412
معتزله: از فرقه‌هاى كلامى اسلامى	413
اعتقادات	414
الف توحيد	414
ب عدل	414
د وعد و وعيد	415
ه منزلت بين المنزلتين	415
و امر به معروف و نهى از منكر	415
معجزه	416
تفاوت معجزه و كرامت	417
معجزه و قانون عليت	418
قرآن؛ معجزه جاويد	419
الف فصاحت و بلاغت	419
ب هدايت و تربيت	419
ج نظم و معانى قرآن	419
د اعجاز ادبى و هنرى	419
ه مصونيت از تحريف	419
و اعجاز در قانون‌گذارى	420
معراج: سفر پيامبر اسلام6 به آسمان‌ها و عوالم ملكوت	420
چگونگى معراج	421
روايات معراج	422
ملائكه: فرشتگان	422
جبرئيل	423
روح اعظم	424
ملاقات با امام زمان(ع)	424
گونه‌هاى ديدار	425
معناى غيبت	425
ديدار در عصر غيبت كبرى	426
نظريه‌هاى علماى شيعه	426
ديدار با امام در عصر غيبت كبرى در توقيع امام زمان(ع)	427
ديدار امام در ادعيه و زيارات	428
شوق ديدار امام(ع)	428
ادعاى ديدار	428
منافق: مسلمان ظاهرى	429
قرآن و سنت، منافقان را دو دسته دانسته‌اند	429
1 منافق اعتقادى	429
2 منافق رفتارى	429
ويژگى‌هاى منافقان	429
1 شك و ترديد	429
2 علم بى‌عمل	429
3 زهدنمايى	429
4 وسيله ساختن ديندارى براى دنيادارى	429
5 بى‌پروايى زبان	430
ويژگى‌هاى منافقان اخلاقى و اجتماعى	430
1 پليدى باطنى و پاكى ظاهرى	430
2 چاپلوسى	430
3 همرنگى ظاهرى با جماعت	430
4 سخت‌گيرى بر ديگران و آسان گرفتن بر خويش	430
منشأ دين	431
ديدگاههاى غير اسلامى	431
1 ديدگاه جامعه‌شناختى	432
2 ديدگاه روان‌شناختى	432
3 ديدگاه اقتصادى	433
مؤمن	434
مهدويت: اعتقاد به امام مهدى(ع)	434
مهدويت در قرآن	436
امام مهدى(ع) و شب قدر	438
ميثاق عالم ذر: اقرار فطرى انسان بر ربوبيت خداوند	438
چگونگى ميثاق	439
ميزان اعمال: وسيله سنجش اعمال انسان	439
ن
نسبيت معرفت: نسبى بودن فهم انسان	440
پيروان مكتب جزم و يقين بر دو گروه‌اند	440
الف مطلق‌گرايان	440
ب نسبى‌گرايان	440
نقد نظريه	442
نسيان الهى: فراموش كردن خدا	444
نسيان عوامل متعددى دارد و از آن جمله است	445
1 شيطان	445
2 دلبستگى به دنيا	445
3 گناه	445
نسبت نسيان به خدا	445
نفاق: تظاهر شخص كافر به مسلمانى	445
نفاق در تاريخ اسلام	446
نفخ صور: فريادى آسمانى هنگام قيامت	447
نفى اتحاد خدا با غير: نفى يگانگى خدا با غير	448
نفى جسمانيت خدا: تنزيه خداوند از جسمانى بودن	449
نفى جهت: تنزيه خداوند از جهت داشتن	450
نفى رؤيت خداوند: تنزيه خداوند از رؤيت حسى	450
نفى محل حوادث بودن خداوند: تنزيه خداوند از محل حوادث	451
نفى مكان: تنزيه خداوند از اينكه در مكانى جاى گيرد	451
و
وحى	453
تفاوت وحى با تجربه دينى	455
وصايت: تعيين جانشين از سوى پيامبر يا امام(ع)	455
وظايف شيعه در عصر غيبت	456
الف وظايفى كه در برابر احكام و تكاليف شرعى دارند	456
ب وظايف عصر غيبت	458
ولايت: سزاوارتر بودن براى سرپرستى مسلمانان	459
ولايت كليه مطلقه الهيه	460
ولايت پيامبر اسلام6	460
ولايت امامان	461
ولايت تشريعى امامان	462
ولايت تكوينى امامان	462
جايگاه ولايت در دين اسلام	463
ولايت فقيه: سرپرستى فقيه جامع الشرائط در عصر غيبت	464
وهابيت: از فرقه‌هاى اسلامى	465
تاريخچه	465
عقايد	466
ه
هدايت تشريعى	468
تفاوت‌هاى هدايت تكوينى و هدايت تشريعى	469
هدايت تكوينى: فراهم ساختن‌شرطها و بسترهاى تكامل موجودات	469
آيات قرآنى از دو گونه هدايت تكوينى ياد كرده‌اند	470
1 هدايت تكوينى عام	470
2 هدايت تكوينى خاص	470
هرمنوتيك: دانش تفسير متن	470
تاريخ هرمنوتيك را سه دوره دانسته‌اند	470
اول كلاسيك	470
دوم رمانتيك	471
سوم فلسفى	471
هرمنوتيك در ايران	472
تفسير و فهم متون دينى در اسلام	472
پيش فرض‌هاى تفسير	473
پيش‌دانسته‌هاى مفسر	473
تفسير تحميلى	473
علل اختلاف مفسران قرآن	473
ى
ياران امام زمان(ع): ياوران‌مهدى(ع)	475
منزلت ياران مهدى(ع)	475
ويژگى‌هاى ياران مهدى(ع)	475
شمار ياران مهدى(ع)	476
گردهمايى نخستين ياران حضرت مهدى(ع)	477
ياوران مهدى(ع) در قرآن	478
شعار ياران حضرت مهدى(ع)	478
يوم البعث: روز برانگيخته شدن	478
يوم التغابن: روز آشكار شدن زيان‌ها	479
يوم التلاق: تعبيرى قرآنى براى روز رستاخيز	480
يوم التناد: تعبيرى قرآنى كه بر سختى‌هاى قيامت اشارت دارد	480
يوم الجمع: تعبيرى قرآنى از گردهمايى قيامت	481
يوم الحساب: قيامت؛ روز حساب و بازخواست الهى	481
يوم الحسرة: تعبيرى قرآنى براى قيامت	482
يوم الفصل: تعبيرى قرآنى براى قيامت	483
يوم القيامة	483
يوم تبلى السرائر: تعبيرى قرآنى براى قيامت	484
يوم معلوم: تعبيرى قرآنى براى روز قيامت	484
الف معلوم به علم تفصيلى	485
ب معلوم به علم اجمال	485
نمايه موضوعى مدخل‌هاى اصلى
فهرست منابع

نام کتاب : فرهنگ شیعه نویسنده : خطيبي کوشکک، محمد و همکاران جلد : 1 صفحه : 520

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست