و ولايت رسيده‌اند. امام، با اين معنا، داراى ولايت مطلق در امر دين و دنيا، و معصوم از گناه و خطا و اشتباه و فراموشى است. او حجّت و خليفه خدا در زمين است (فرهنگ فقه‌، 1/ 67). امامت، با خلافت متفاوت است. خليفه كسى است كه فقط حكومت مى‌كند و رهبرى اجتماعى و سياسى را برعهده دارد؛ امّا امامت، مقامى دينى است و در ادامه مناصب پيامبرى. امام رهبر جامعه در امور دنيوى و اخروى است. برخى پيامبران، امام نيز بوده‌اند و برخى نبوده‌اند. پيامبر اسلام 6 و حضرت ابراهيم (ع) از دسته نخست‌اند (بقره/ 124). امام همه وظايف، مقامات و اختيارات پيامبر را دارا است مگر نبوّت.

بنابر اعتقادات شيعه، وجود امام براى بقاى جهان لازم است. اگر او از دنيا برود و امام ديگرى جايش را نگيرد، جهان نابود مى‌شود.

نصب امام:

شرط رسيدن به امامت، عصمت است و چون عصمت، امرى باطنى است و جز خدا، كسى نمى‌داند كه چه كس معصوم است، فقط او مى‌تواند شخص شايسته امامت را بشناسد و به اين مقام بگمارد. بنابر اعتقادات شيعه، نصب امام بر خدا لازم است. (لطف) خداوند به پيامبرش وحى مى‌كند و به او مى‌گويد كه چه كسى امام است. آن گاه فرمان مى‌دهد كه او را به مردم معرّفى كند (كشف المراد، 230- 202).

مرجعيّت دينى امام:

از وظايف و مقام‌هاى بسيار والايى كه خداوند به پيامبرانش عطا كرده است، تفسير و تبيين و بيان فروع دين است. چون امام در همه وظايف و مقام‌هاى پيامبرى- جز نبوّت- جانشين پيامبر است، همانند او معارف دينى را از منبع خطاناپذير مى‌گيرد و به مردم مى‌دهد و احكامى نيز كه در ظاهر وحى نيامده‌اند، براى آنان بيرون مى‌كشد.

بنابراين، امام، مرجعيّتِ تامّ دينى دارد و گفتار و كردار و تقرير او در فهم دين، منبعى اصيل و سندى خدشه‌ناپذير تلقّى مى‌شود. او مفسّر راستين دين است (امامت و رهبرى‌، 54- 52؛ الشّافى فى الامامة، 179، 180، 205، 206، 276 و 277؛ كشف المراد، 340).

***

امامت: پيشوايى دينى‌

از اصول دين و مذهب است به معناى رياست عامّه در امور دنيوى و اخروى.

بنابر معتقدات شيعه، امامت، استمرار