پيروى كنند.» (حجر/ 42) بنابراين، شيطان- هر چند شر است- ياراى آن ندارد كه انسان را به گناه وادارد (المبدأ و المعاد، 203- 199). 5. علل ديگرى نيز براى آفرينش شيطان مى‌توان برشمرد: يكى اينكه وجود شيطان براى تكامل انسان ضرورى است؛ زيرا انسان از گذر مبارزه با او به مقامات والاى بندگى و پرهيزگارى مى‌رسد (تفسير نمونه، 1/ 194). دوم آنكه چون انسان‌ها مختار آفريده شده‌اند، به هر روى، برخى از آنان- شيطان موجود باشد يا نباشد- به گناه خواهند لغزيد. وجود شيطان تنها يكى از مصداق‌هاى آزمايش الهى است و مصاديق ديگرى نيز براى آن مى‌توان يافت (دائرة المعارف قرآن كريم‌، 1/ 571). از آنچه درباره علت آفرينش شيطان بيان شد، علت امهال او نيز آشكار مى‌گردد.

***

فمينيسم: زن محورى؛ نهضت آزادى‌خواهى زنان‌

فمينيسم(feminism) از مفاهيم غربى است كه بر انديشه‌هاى اومانيستى (انسان‌محورى) استوار است. بنابر ديدگاه فمينيستى، زنان بايد در همه جنبه‌هاى سياسى، اقتصادى، اجتماعى و غيره، به فرصت‌ها و امتيازات برابر با مردان دست يابند (فرهنگ واژه‌ها، 423). فمينيست كسى است كه معتقد است زنان به دليل جنسيّت خود دچار تبعيض هستند و نيازهاى مشخّصى دارند كه ناديده گرفته شده‌اند و لازمه برآوردن اين نيازها، تغيير اساسى در نظام‌هاى جامعه- همچون نظام حقوقى، نظام سياسى و نظام فرهنگى- است (مسئله زن‌، اسلام و فمينيسم‌، 247). هر چند آرا و گرايش‌هاى فكرى فمينيستى يكسان نيستند، همه آنها بر دو اصل پاى مى‌فشارند: اوّل. زنان تحت ستم و تبعيض‌اند و اين، ناشى از جنسيّت آنها است؛ دوم. ستم و تبعيضى كه به زنان روا مى‌شود، اصالت ندارد و بايد از ميان برود (فرهنگ واژه‌ها، 424).

موج نخست فمينيسم از جوامع مسيحى برخاست كه نگاه سخت‌گيرانه و تحقيرآميزى به حقوق زنان- از جمله حقوق مالى و سياسى- داشتند. تفكّر فمينيستى در موج دوم روى به افراط نهاد و شعارهايى همانند زنان بدون مردان، تحسين تجرّد و تقبيح ازدواج را برگزيد