الملل والنّحل‌ كه از كتب مرجع ملل و نحل است؛ فخر رازى (م. 606) مؤلّف‌ مفاتيح الغيب.

***

اشراط الساعة: نشانه‌هاى قيامت‌

رويدادهايى است كه پيش از رستاخيز پيش مى‌آيند. قرآن با عنوان «أشراطُ السَّاعَة» از آن ياد كرده است. «اشراط» جمع «شَرَط» است به معناى نشانه و در اينجا به معناى قيامت است (پيام قرآن‌، 6/ 21؛ مفردات راغب‌، 265). رويدادهاى پيش از قيامت، يكسان نيستند و تنوع دارند و مى‌توان آنها را به سه دسته تقسيم كرد:

الف. دگرگونى‌هاى رفتارى و اخلاقى مردم:

بنابر روايات، جامعه انسانى پيش از رستاخيز روى به افول مى‌نهد. احكام الهى تباه مى‌شوند، تبهكاران بر جهان حكومت مى‌كنند، ستم و فساد و گناه بسيار مى‌شود، مردم از هوا و هوس خويش پيروى مى‌كنند و دنياپرستان را بزرگ مى‌دارند، آخرت را به دنيا مى‌فروشند، انصاف از ميان مردم رخت برمى‌بندد، به زيردستان و تنگدستان كمك نمى‌كنند، بزرگان را حرمت نمى‌نهند، مردانْ خويش را همانند زنان مى‌آرايند و زنان، خويش را شبيه مردان مى‌كنند، بنيان خانواده سست مى‌شود، طلاق ميان همسران فراوان مى‌شود و ... (معادشناسى‌، 4/ 63؛ تفسير علىّ بن ابراهيم‌، 2/ 304؛ بحارالانوار، 6/ 304).

ب. پيشامدهاى مهم اجتماعى:

بعثت پيامبر اسلام 6 و نزول قرآن كريم، شكافته شدن ماه كه از معجزات پيامبر اكرم 6 بود، از پيشامدهاى قبل از قيامت است (قمر/ 1). در قرآن كريم آمده است كه نشانه‌هاى قيامت آشكار شده‌اند (محمّد/ 18) و عموم مفسّران قرآن بر اين باورند كه مراد از نشانه‌هاى قيامت در اين آيه، همان بعثت پيامبر 6 است (پيام قرآن‌، 6/ 23). از پيشامدهاى اجتماعى ديگر، ظهور حضرت مهدى (ظهور حضرت مهدى) و رجعت آل محمّد (رجعت) است (معادشناسى‌، 4/ 16) و نيز نزول حضرت عيسى (ع) و ظهور دجّال و سفيانى (علائم ظهور امام زمان) و طايفه يأجوج و مأجوج (بحارالانوار، 6/ 304). از نشانه‌هاى‌