اعمال نزد شيعيان اين است كه انديشه و گفتار و كردار انسان- خوب يا بد- صورت و سيمايى در دنيا و آخرت دارد؛ ولى در دنيا آشكار نمى‌شود. در رستاخيز، پس از تحوّلات و تبدّلات ژرف و شگرف، انديشه و گفتار و كردار آدمى به صورت واقعيّت اخروى جلوه مى‌نمايد و صاحب خويش را شاد يا غمگين مى‌سازد.

دانشمندان شيعه درباره تجسّم اعمال بر دو گروه‌اند: گروهى معتقدند كه مجازات آدمى در قيامت، با تجسّم اعمال صورت مى‌پذيرد. اعمال در جهان آخرت با سيمايى نيك يا زشت ظاهر مى‌شوند و به صاحبان خويش مى‌رسند (اربعين‌، 623؛ الميزان‌؛ رياض السّالكين‌، 399؛ الفردوس الأعلى‌، 173). گروه ديگر بر اين باورند كه خود اعمال جزاى انسان نيستند؛ بلكه جزاى او، آثار و لوازم اعمال است (بحارالانوار، 7/ 23؛ مجمع البيان‌، 1/ 413).

گروه نخست براى مدّعاى خويش دلايلى دارند كه عبارت‌اند از: آيات، روايات و اصول عقلى علمى.

الف. آيات:

آيات متعدّدى از قرآن كريم بر تجسّم اعمال گواهى مى‌دهند.

اين آيات را مى‌توان بر سه دسته تقسيم كرد: اوّل، آياتى كه با صراحت دلالت مى‌كنند بر اينكه اعمال انسان در رستاخيز، تجسّم مى‌يابند و حاضر مى‌شوند (آل عمران/ 30؛ كهف/ 49؛ تكوير/ 16؛ حشر/ 18 و ...). دوم، آياتى كه گواهى مى‌دهند كيفر و پاداش به وسيله خود اعمال و تجسّم آنها صورت مى‌پذيرد (بقره/ 174 و 281؛ تحريم/ 7؛ ق/ 21؛ نساء/ 10 و ...). سوم، آياتى كه مجازات اعمال انسان را بهشت و دوزخ دانسته‌اند (احقاف/ 13 و 14؛ اعراف/ 40 و 41؛ انسان/ 12؛ انعام/ 93؛ بيّنه/ 7 و 8؛ توبه/ 95- 93 و ...).

ب. روايات:

منابع روايى شيعه، احاديث فراوانى درباره تجسّم اعمال از پيامبر 6 و امامان (ع) نقل كرده‌اند (بحارالانوار، 7/ 69؛ تفسير برهان‌، 4/ 87؛ كافى‌، 2/ 9- 11؛ محاسن برقى‌، 1/ 288؛ ميزان الحكمة، 2961- 2138).

ج. دليل عقلى و علمى:

گروهى از دانشمندان، تجسّم اعمال را به دو دليل ناممكن دانسته و از اين رو، آيات و روايات را تأويل و توجيه كرده‌اند: اوّل، عمل از مقوله عرض است و پس از صدور از انسان يا مرگ وى، معدوم مى‌شود و در نتيجه، چيزى باقى نمى‌ماند تا در قيامت مجسّم‌