سر ناسازگارى ندارد به شرط آنكه انسان را از گرايشهاى متعالى باز
ندارند و مانع تكامل او نشوند. ميل به زندگى مرفّه، جنس مخالف، خوردن، آشاميدن و
... اگر در چارچوب قوانين و مقرّرات شريعت اسلامى جاى گيرند، نه تنها ناپسند
نيستند كه انسان را براى پرورانيدن گرايشهاى معنوى و متعالى، يارى نيز مىبخشند.
با اين حال، گاه گرايشهاى مادّى انسان از اين چارچوب بيرون مىروند و صفات و
اميال ناپسندى پديد مىآورند كه مهمترين آنها عبارتاند از:
الف.
حبّ دنيا:
از
موانع رشد انسان و بدين معنا است كه انسان به لذّتهاى دنيوى ميلى فراوان پيدا
مىكند و گرايشهاى متعالى خويش را به فراموشى مىسپارد. قرآن كريم حبّ دنيا را
ناپسند شمرده و آنان را كه دنيا را بر آخرت خويش ترجيح مىدهند، سخت نكوهيده است
(توبه/ 38).
ب.
خودپرستى:
حبّ
ذات از ريشهدارترين اميال باطنى انسان است و حافظ جان او است. با اين حال، اگر
راه افراط در پيش گيرد و از راه خويش بيرون رود، سر از خودپرستى درمىآورد و راه
را بر تكامل انسان برمىبندد. قرآن كريم نيز خودپرستى و در پيش گرفتن هوا و هوس را
مذمّت كرده است (جاثيه/ 23).
ج.
جاهطلبى:
عبارت
است از ميل شديد انسان به مقام و رياست كه اسلام به سختى آن را مذمّت كرده است و
در برخى روايات مايه تباهى آدمى شمرده شده است (الاصول
من الكافى، 2/ 225).
د.
ثروتطلبى:
ميل
به مالكيّت در آموزههاى اسلامى ناپسند نيست؛ امّا اگر از حد بيرون رود و هدف
انسان شود، از صفات و اميال مذموم شمرده مىشود و با خود، خسران و زيان مىآورد و
انسان را به گناهكارى مىاندازد و قلب او را سياه مىكند (غرر
الحكم، 4/ 593).