د

دام‌هاى شيطان‌

شيطان دشمن بزرگ انسان است. (يس/ 60) از علل اين دشمنى است: برترى آدم بر فرشتگان، اكرام و احترام ويژه آدم در پيشگاه خدا و رجم شيطان از مقام قرب الهى و لعن او تا روز بازپسين (روح البيان‌، 7/ 421؛ الميزان‌، 14/ 220). شيطان از روى همين دشمنى، سوگند ياد كرده است كه فرزندان آدم را بفريبد و آنان را از رشد و تعالى باز دارد (ص/ 82). او براى دست يافتن بدين هدف، وسايلى دارد كه آنها را دام‌هاى شيطان گويند. خداوند متعال در قرآن كريم، پيوسته انسان را زنهار مى‌دهد كه فريب شيطان نخورد و در دام او نلغزد (مريم/ 44 و 45؛ مائده/ 90). امامان معصوم (ع) نيز پاره‌اى اعمال را «فخّ الشّيطان» نام كرده‌اند به معناى «دام شيطان» و آدمى را از نزديكى بدانها باز داشته‌اند (بحارالانوار، 103/ 225). شيطان، آدمى را به آرزوهاى بلند مى‌آلايد و او را به خرافات مى‌كشاند و وامى‌دارد تا از آفرينش خدايى خويش روى برتابد؛ ولى فرجام شيطان و پيروان او دوزخ است (تفسير نمونه‌، 4/ 135؛ نساء/ 121- 117).

قرآن كريم، فريب‌هاى شيطان را «خطوات» خوانده است به معناى گام‌ها؛ زيرا او گام به گام پيش مى‌آيد و اندك اندك انسان را همراهِ خود مى‌كند (تفسير نمونه‌، 1/ 573- 569). شيطان از راه‌هاى گوناگون، همانند شهوت، غضب، هواهاى نفسانى، عواطف و احساسات انسان را مى‌فريبد و دام‌هاى خويش را پيش راه او مى‌گستراند (دائرة المعارف قرآن كريم‌، 1/ 582). با اين حال، او سلطه‌اى بر انسان ندارد و تنها از راه فريب پيش مى‌آيد و انسان، به اختيار، از او پيروى مى‌كند (عدل الهى‌، 81). خداوند، انسان را صاحب اختيار آفريده و راه‌هاى رويارويى با شيطان را بدو آموخته است.

(راه‌هاى مقابله با شيطان) دام‌هاى شيطان فراوان‌اند و او از راه‌هاى پرشمارى‌