چهارم آنكه روز 18 ذى‌الحجّه نزد مسلمانان- شيعه و سنّى- به «روز غدير خم» شهرت يافت (همان؛ اضواء على عقائد الشّيعة الامامية و تاريخهم‌، 133).

***

غيبت امام زمان (ع): پنهان شدن امام زمان (ع) از انظار

از باورهاى بنيادى شيعه، اعتقاد به غيبت امام دوازدهم (ع) است. روايات فراوانى از پيامبر 6 و ديگر معصومين (ع) درباره غيبت امام دوازدهم (ع) نقل شده‌اند. اين روايات، حقايقى را درباره غيبت، فلسفه آن، ويژگى‌هاى روزگار غيبت و وظايف شيعيان در اين روزگار بيان مى‌كنند. اهمّيّت غيبت و فراوانى روايات غيبت، علماى شيعه را واداشته است كه حتّى در روزگار حضور امامان معصوم (ع) نيز كتاب‌هايى در اين باره تأليف كنند؛ مانند كتاب‌هاى‌ الملاحم‌ و القائم‌، نوشته علىّ بن مهزيار اهوازى، نزديك امام نهم (ع) و كتاب‌ مشيخه‌، نوشته حسن بن محبوب (تاريخ سياسى غيبت امام دوازدهم‌، 22). وجود اين روايات موجب شده است كه راه انكار امام غايب (ع) بسته گردد و شيعيان از نظر فكرى و روحى، براى روزگار غيبت آماده شوند (آخرين اميد، 60).

غيبت صغرى و كبرى:

غيبت امام زمان (ع) از نظر زمانى به دو بخش تقسيم شده است. بخش اوّل، غيبت صغرى، از وفات امام يازدهم (ع) (260 ق.) آغاز مى‌شود و تا 329 ق.، شصت و نه سال، ادامه مى‌يابد (الغيبة، شيخ طوسى/ 242؛ تاريخ الغيبة الصّغرى‌، 345). بخش دوم، غيبت كبرى يا تامّه، از پايان غيبت صغرى آغاز مى‌شود و تا حال ادامه دارد (الاصول من الكافى‌، 1/ 275/ 19). غيبت صغرى زمينه‌اى بود تا شيعيان براى غيبت كبرى آماده گردند. در اين دوره، امام (ع) از طريق چهار نماينده با مردم در ارتباط بود و به نيازهاى علمى و معنوى آنان پاسخ مى‌گفت. نمايندگان را «نوّاب اربعه» مى‌خوانند كه اسامى آنان به ترتيب نيابت عبارت است از: عثمان بن سعيد عمرى، محمّد بن عثمان، حسين بن روح نوبختى و علىّ بن محمّد سمرى. امام (ع) پيش از رحلت سمرى- آخرين نايب- نامه‌اى به‌