ترجمه تفسیر المیزان - علامه طباطبایی

نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 2 صفحه : 689

ادامه سوره بقره	3
[سوره البقرة(2): آيات 183 تا 185]	3
ترجمه آيات	3
بيان آيات	4
ويژگى‌هاى بيانى آيات تشريع روزه	4
علت تعبير به يا أيها الذين آمنوا	6
معناى لغوى صيام و صوم و منظور از الذين من قبلكم در آيه شريفه	7
روزه در اديان و اقوام ديگر، و بيان فلسفه و حكمت عمده روزه در اسلام	7
روزه در اديان و اقوام ديگر و بيان فلسفه و حكمت عمده روزه در اسلام	8
گفتار بعضى از مفسرين عامه در باره اياما معدودات و رد آن	10
روزه بر مسافر و مريض حرام است، نه مباح	12
بيان عدم وقوع نسخ در آيات روزه و رد قائلين به وقوع نسخ در اين آيات	13
معناى كلمه تطوع و موارد استعمال آن	15
مراد از جمله و أن تصوموا خير لكم	16
فرق بين انزال و تنزيل و اشاره به وجه تسميه قرآن	18
مراد از نزول قرآن در ماه رمضان و نقد و بررسى اقوال مختلف در باره تدريجى يا دفعى بودن نزول آن	18
آنچه در اين باره از تدبر در آيات كتاب استفاده ميشود	20
گفتار بعضى از اهل بحث در توجيه نزول قرآن در ماه رمضان	24
توضيح بى‌پايگى و واهى بودن آن گفتار	26
مورد استعمال كلمه ناس	30
بحث روايتى(شامل رواياتى در ذيل آيات روزه و نزول قرآن)	32
مراد از حديث قدسى: روزه فقط براى من است و من جزاى آن هستم(يا جزاى آن را ميدهم)	33
چند روايت در باره معناى قرآن ، فرقان و كتاب	35
[سوره البقرة(2): آيه 186]	41
ترجمه آيه	41
بيان آيه	41
نكات و دقايقى كه در آيه شريفه بكار رفته و فرق بين دعا و سؤال	41
نزديك بودن خداى سبحان به بندگان، مقتضاى مالكيت مطلقه الهى و عبوديت عباد است	43
شرط استجابت دعا و اشاره به تقسيم دعا به غريزى(فطرى) و زبانى	45
مطلق عبادات دعا هستند	47
بحث روايتى(شامل رواياتى در فضيلت، و شرائط و آداب دعا)	49
اخلاص در دعا به معناى ابطال اسباب عادى نيست	50
اشاره به دو نظام در زندگى انسان: نظام فطرى و نظام تخيلى	51
معناى اينكه فرموده‌اند: عطيه به اندازه نيت است	52
رابطه دعا با اسباب عادى	55
دعا هم از قدر است	58
سر اينكه فرمود: اگر خدا را به حق معرفت ميشناختيد كوه‌ها در برابر دعاى شما متلاشى ميشدند	61
[سوره البقرة(2): آيه 187]	63
ترجمه آيه	63
بيان آيه	64
رعايت ادب در قرآن و استعاره‌اى لطيف در باره زوجين	64
ناسخ بودن آيه شريفه حكم قبلى را مبنى بر حرمت عمل زناشويى در شبهاى ماه رمضان	65
بحث روايتى(در ذيل آيه كريمه و شان نزول آن)	70
[سوره البقرة(2): آيه 188]	73
ترجمه آيه	73
بيان آيه	73
امضاى مالكيت خصوصى در قرآن	74
بحث روايتى(در ذيل آيه شريفه)	75
بحثى علمى و اجتماعى(پيرامون مالكيت فردى)	76
[سوره البقرة(2): آيه 189]	79
ترجمه آيه	79
بيان آيه	79
بحث روايتى(پيرامون آيه شريفه و شان نزول آن)	83
[سوره البقرة(2): آيات 190 تا 195]	86
ترجمه آيات	86
بيان آيات	87
اشاره به جنبه دفاعى قتال در اسلام	88
معناى فتنه در قرآن	89
لزوم دعوت قبل از قتال	90
نسخ نشدن آيه شريفه: قاتلوهم حتى لا تكون فتنة با آيه 29 توبه	91
تجاوز ابتدايى مذموم و ممنوع، و تجاوز در برابر تجاوز، پسنديده و مشروع مى‌باشد	92
معناى احسان در برابر ظالم	93
معرفى جهادى كه قرآن بدان فرمان داده	94
دسته‌هاى مختلف آيات قرآنى راجع به جهاد و قتال و مراتب و مراحل آن	94
اسلام و دين توحيد فطرى است و مجاهده در راه دفاع از اين دين نيز فطرى است	96
پاسخ بگفته غلط: اسلام دين شمشير و اجبار است و مخالف روش انبياى سلف مى‌باشد!!	99
بحث اجتماعى(در بيان اينكه هر قتال و مبارزه‌اى جنبه دفاعى دارد)	102
بحث روايتى(در ذيل آيات قتال)	104
[سوره البقرة(2): آيات 196 تا 203]	109
ترجمه آيات	110
بيان آيات(مربوط به حج)	111
فرق بين تمام و كمال و مراد از امر به اتمام حج	111
بحث روايتى(در ذيل آيات حج و شان نزول و بيان آنها)	122
بحث روايتى ديگر(در باره حج تمتع و نقد و بررسى تحريم آن بعد از رسول الله6	128
رواياتى چند از طرق اهل سنت در باره حج تمتع	128
دلائلى كه در روايات براى تحريم حج تمتع(پس از پيامبر ص ) اقامه شده و نقد و رد آنها	134
امتثال دستورات رسول الله6 واجب است، احكام خدا نسخ ناشدنى است و والى حق ندارد احكام خدا و رسول6 را تغيير دهد	138
[سوره البقرة(2): آيات 204 تا 207]	142
ترجمه آيات	142
بيان آيات	143
تقسيم مردم از نظر صفات و ذكر احوال و خصائص منافق	143
دسته‌اى ديگر از مردم(در مقابل منافق)	146
بحث روايتى(شامل رواياتى در باره شان نزول آيات ياد شده)	148
[سوره البقرة(2): آيات 208 تا 210]	150
ترجمه آيات	150
بيان آيات	151
معناى سلم كه بدان امر شده و مراد از گام‌هاى شيطان كه از آن زنهار داده شده است	151
خداوند متصف به صفات اجسام نيست و ظواهر برخى آيات بايد به وسيله آيات محكمه قرآنى معنا بشود	153
توجيهى لطيف تر و دقيق تر از ظواهرى كه افعال حدوثى را به خداوند نسبت مى‌دهد	155
بحث روايتى(پيرامون مراد از آيات ياد شده)	157
بحث روايتى ديگر(پيرامون رجعت)	159
تفسير آيه: هل ينظرون... و آيات مشابه آن در روايات ائمه اهل بيت(ع) بر سه وجه	159
مساله رجعت و رد بر منكرين آن	159
روز ظهور مهدى(ع) و روز رجعت و روز قيامت مراتب مختلف يك حقيقت هستند	163
[سوره البقرة(2): آيات 211 تا 212]	164
ترجمه آيات	164
بيان آيات عبرت گرفتن از سرگذشت و سرنوشت بنى اسرائيل و اشاره به علت انحراف كفار	164
[سوره البقرة(2): آيه 213]	167
ترجمه آيه	167
بيان آيه	167
اشاره به علت تشريع دين	167
آغاز خلقت انسان	168
انسان از روحى و بدنى تركيب شده	170
شعور حقيقى انسان و ارتباطش با اشيا	171
دانش‌هاى عملى انسان	172
انسان هر چيزى را جهت انتفاع استخدام مى‌كند	175
انسان به مقتضاى طبيعتش مدنى است	175
پديد آمدن اختلاف ميان افراد انسان	177
راه‌هاى اعمال قانون در جامعه	178
تنها راه صحيح رفع اختلاف، راه دين است	179
اختلاف در خود دين	182
انسان بعد از دنيا	183
معناى كلمه امت ، ريشه و موارد استعمال آن	185
بيان مراد از امت واحده بودن انسانها و اشاره به پيدايش دو اختلاف در ميان آنها	186
تفسيرهاى ديگرى بر كان الناس أمة واحدة و نقد و رد آنها	187
نخستين كتاب آسمانى كتاب نوح 7 بوده است	192
اختلاف در دين به وسيله علما و از بغى پديد آمده است	192
فطرى بودن دين با غفلت و اشتباه منافاتى ندارد	193
نكاتى كه از آيه شريفه كان الناس أمة واحدة استفاده مى‌شود	194
عنايت خداى تعالى به رفع اختلافات انسانها و هدايت بشر بسوى كمال از راه بعث انبياء(ع)	195
تقرير دليل و برهان براى نبوت عامه	196
به حكم عقل و تجربه راه رفع اختلافات انسانها منحصر در تفهيم الهى از راه وحى و نبوت است	197
(نكته ششم) دين اسلام كه خاتم اديان است براى آخرين مرحله كمال انسان تشريع شده است	198
شبهه شريعت اسلام قابل انطباق با همه اعصار نيست و پاسخ بدان	199
گفتار در عصمت انبيا ع	200
عصمت انبياء(ع) از خطا در تلقى و در تبليغ وحى	200
عصمت انبياء(ع) از معصيت. و ذكر آياتى كه بطور مطلق بر عصمت انبياء(ع) دلالت دارند	202
سبب و منشا عصمت انبياء(ع) نيرو و ملكه نفسانى آنها است نه عامل و سببى خارج از وجود ايشان	206
گفتارى در نبوت	209
معناى رسول و نبى و فرق آن دو	209
انبيايى كه در قرآن از آنان ياد شده است	211
تعداد انبياء و انبياى اولو العزم	212
بحث روايتى(شامل رواياتى در ذيل آيه كان الناس... و پيرامون نبوت و مسائل آن)	213
استدلال امام صادق 7 براى نبوت عامه	214
روايتى مشهور در باره عدد انبياء و رسل و كتب مرسله	216
روايتى در باره مراد از رسول و نبى و اشاره به نسبت بين آن دو	216
رفع يك شبهه در باره خاتميت رسول اسلام 6	217
رواياتى در باره انبياى اولو العزم(ع)	217
معناى اولوا العزم و اقوال متعدد در باره انبياى اولوا العزم	218
روايتى از امام صادق(ع) دال بر اينكه شريعت محمدى6 كامل ترين شرايع است	220
بحث فلسفى	220
(در باره نبوت عامه از جهت اثر آن در كمال يابى انسان)	220
عقل عملى و احساسات فطرى انسان بدون دعوت انبياء(ع) كفايت نمى‌كند	222
بحث اجتماعى(در باره نبوت و پاسخ به شبهات و اشكالات)	223
طبيعت سعادت طلب و سود جوى انسان، او را به سعادت واقعى و كمال حقيقى نمى‌رساند	223
رابطه هدايت الهيه و دعوت نبويه با هدايت تكوينيه	224
آثار تكوينى هدايت دينى و در اصلاح جوامع بشرى و تاثير متقابل عمل و نفس در يكديگر	225
اشاره به اقسام اجتماعات بشرى و اينكه تنها ميتوان از تربيت دينى اميد خير و سعادت داشت	226
رابطه دعوت انبياء(ع) با فطرت انسانها	227
بطلان گفتار كسى كه در صدد توجيه طبيعى مسائل نبوت بر آمده است	228
پاسخ به اين شبهه كه مساله نبوت امرى خارق العاده و از فطرت همگانى بيگانه است	230
توضيحى در باره عصمت انبياء(ع) در پاسخ به يك شبهه	231
توضيحى در باره عصمت انبياء(ع) در پاسخ به يك شبهه	231
شعور باطنى انبياء(ع) يعنى وحى مانند شعور فطرى همگانى تغيير و تاثير پذير نيست	232
نتايجى كه در اين مبحث به دست آمد	233
[سوره البقرة(2): آيه 214]	235
ترجمه آيه	235
بيان آيه	235
(در باره ثبات و تسليم در برابر سختى‌ها و فتنه‌ها كه امت‌ها بدان مبتلا ميگردند)	235
بهشت رضوان و قرب رب العالمين در گرو تحمل سختى‌ها است و سنت الهى در ميان امم گذشته در بين امت اسلام تكرار خواهد شد(تكرار تاريخ)	236
[سوره البقرة(2): آيه 215]	239
ترجمه آيه	239
بيان آيه(در باره انفاق)	239
توضيح نكته‌اى كه در عدم انطباق جواب با سؤال(در آيه) نهفته است و رد وجوه نادرستى كه در اين مورد گفته شده است	239
مواردى از آيات قرآنى كه در آنها يكى از فنون بلاغت كه انتقال از مطلبى به مطلب ديگر است به كار رفته است	241
بحث روايتى(در ذيل آيه شريفه مذكوره و شان نزول آن)	243
[سوره البقرة(2): آيات 216 تا 218]	245
ترجمه آيات	245
بيان آيات	246
چرا جنگيدن و قتال بر مؤمنين كره و گران بوده؟	247
معناى كلماتى چون عسى و لعل در كلام خداى سبحان	247
سؤال در باره جنگ در ماه حرام و پاسخ آن	249
گفتارى پيرامون حبط	250
معنا و آثار حبط اعمال و بيان اينكه مراد از حبط ابطال مطلق اعمال(عبادى و معيشتى) است	251
بى اساس بودن نزاع در اينكه آيا اعمال شخص مرتد تا حين مرگ باقى است يا به محض ارتداد حبط مى‌شود	253
بررسى مساله تاثير اعمال نيك و بد در يكديگر(احباط و تكفير)	254
مساله اصلى در مبحث احباط و تكفير، زمان و مكان استحقاق جزاى اعمال است	256
قول صحيح در مساله احباط و تكفير با توجه به مساله زمان و مكان استحقاق جزا	257
گفتارى پيرامون احكام اعمال از حيث جزا	257
اشاره به اعمال نيك و بدى كه به انحاء مختلف در يكديگر اثر مى‌گذارند	257
نظامى كه از لحاظ پاداش و كيفر اعمال بر اعمال حاكم است مغاير نظام طبيعى اعمال است	261
اختلاف بين اين دو نظام نه تنها مخالف مبانى عقلى نيست بلكه مبتنى بر احكام كليه عقلائيه است	262
بيان عدم اختلاف و تعارض بين دو دسته آيات مربوط به جزاى اعمال	265
مراد از نفى علم از مجرمين در دنيا و آخرت	267
گفتارى از امام غزالى پيرامون نقل اعمال(از شخصى به شخص ديگر)	268
اشكال بر كلام غزالى	269
محفوظ بودن اعمال و تجسم آنها	270
وجود ارتباط بين اعمال انسان و حوادث خارجى اين جهان	271
نتايج اعمال نيك و بد افراد و جوامع در اين عالم	272
اعتقاد به تاثير اعمال انسان در پيدايش حوادث عمومى به معناى انكار نظام عليت در جهان طبيعت نيست	275
عوامل سعادت و خير بر عوامل شقاوت و شر غلبه دارد	278
به علت محدود بودن فكر و درك انسان، غلبه خدايى براى اكثريت مردم مجهول است	279
غلبه معنويات غير غلبه جسمانيات است	280
مؤمن در هر حال منصور و غير مغلوب است و حق در دنيا هم در ظاهر و هم در باطن غالب است	281
اقوال و افعال نيك(حسنات) منطبق بر حكم عقل هستند	282
بحث روايتى(در ذيل آيات گذشته)	283
[سوره البقرة(2): آيات 219 تا 220]	287
ترجمه آيات	287
بيان آيات	288
معناى خمر و ميسر و ذكر چگونگى بازى ميسر	288
معناى اثم و بيان مضرات جسمانى و اخلاقى ميگسارى	289
تحريم تدريجى ميگسارى توسط شارع مقدس اسلام	290
رد سخن بعضى از مفسرين كه گفته‌اند آيه سوره بقره صريح در حرمت شراب نيست	291
شرح بقيه مفردات آيه شريفه	293
معناى عفو در يسئلونك ما ذا ينفقون قل العفو	294
دو نكته در آيه: 1 - تشويق مردم به تفكر پيرامون حقائق وجود 2 - عدم رضايت به تقليد و اطاعت كور كورانه	295
ترخيص در اختلاط سر پرستان و اولياى ايتام با ايتام، متضمن مساوات بين تمام مؤمنين است	296
بحث روايتى(در ذيل آيات گذشته مربوط به شراب و قمار، انفاق و سرپرستى ايتام)	297
[سوره البقرة(2): آيه 221]	302
ترجمه آيه	302
بيان آيه	302
معنا و مراتب شرك و موارد استعمال كلمه مشرك و كافر	303
در قرآن كريم كلمه مشرك بر غير اهل كتاب اطلاق شده و اطلاق آن بر اهل كتاب ثابت و معلوم نيست	304
ظاهر آيه شريفه تحريم ازدواج با زن و مرد بت پرست است نه ازدواج با اهل كتاب	305
عدم تعارض و عدم وقوع نسخ بين آيات سوره بقره و آيات سوره مائده و ممتحنه	305
ملاك شايستگى در طرف ازدواج ايمان است نه مزاياى اعتبارى ديگر	307
بحث روايتى(در شان نزول آيه شريفه)	308
[سوره البقرة(2): آيات 222 تا 223]	310
ترجمه آيات	310
بيان آيات	311
آراء طوائف و مذاهب مختلف در مساله محيض و رعايت اعتدال در نظريه اسلام در اين باره	312
معناى طهارت و بررسى منشا پيدايش مفهوم طهارت و نجاست در بين مردم	313
كلماتى كه بر طهارت و نجاست مادى و معنوى دلالت دارند، و اينكه اسلام هر دو قسم طهارت و نجاست را معتبر شمرده است	314
اسلام دين توحيد است و تمام فروع آن به همان اصل بر مى‌گردد. اصل توحيد طهارت و بقيه معارف آن نيز طهارتها هستند	315
حاصل كلام در معناى جمله زنان شما كشتزار شمايند	319
امر به ازدواج و تناسل و ديگر دستوراتى كه مربوط به زندگانى دنيوى است به امر به عبادت و ذكر خدا منتهى مى‌شوند	320
بحث روايتى(در ذيل آيات گذشته مربوط به حيض، طهارت...)	321
... اين حالت نفاق نيست	323
[سوره البقرة(2): آيات 224 تا 227]	331
ترجمه آيات	331
بيان آيات	332
آثار سوء روانى و اجتماعى سوگند بسيار	333
معناى كسب و فرق آن با اكتساب	334
گفتارى پيرامون معناى قلب در قرآن كريم	335
اشاره به كراهت سوگندهاى لغو و بيهوده	338
بحث روايتى(شامل رواياتى راجع به قسم خوردن و ايلاء)	339
[سوره البقرة(2): آيات 228 تا 242]	342
ترجمه آيات	343
بيان آيات	345
اشاره به حكمت تشريع عده براى زن مطلقه	345
تكرار كلمه معروف در آيات طلاق نشانه اهتمام شارع مقدس نسبت به انجام اين عمل به وجه سالم است	348
معروف از نظر اسلام و روش صحيح رعايت تساوى در قانونگذارى اسلام	349
مراد از نگهدارى زن به وجه معروف يا طلاق دادن او به وجه نيكو	350
اكتفاء به عمل به ظواهر دين و غفلت از روح آن و تفرقه بين احكام فقهى و معارف اخلاقى، ابطال مصالح شريعت است	353
لطائف و ظرائف دقيقى كه در آيات طلاق به كار رفته است	354
وجه اينكه در آيه شريفه به جاى كلمه والد ، مولود له آورده شده است	360
عقائد قبل از اسلام در باره زن شوهر مرده	363
تشويق مردم به احسان و فضل نسبت به يكديگر در روابط بين خود	368
كلماتى كه بر انواع ادراكات آدمى دلالت مى‌كنند، در قرآن كريم	371
در باره عقل و خردمندى انسان	374
در قرآن، مراد از تعقل ادراك توأم با سلامت فطرت است، نه تعقل تحت تاثير غرائز و اميال نفسانى	375
بحث روايتى(در ذيل آيات طلاق)	376
حكمت تحريم رجوع بعد از طلاق سوم	378
در باره وقوع سه طلاق با يك لفظ يا در يك مجلس از نظر خاصه و عامه	379
رواياتى در مورد طلاق خلع و مبارات	381
رواياتى در باره شير دادن به فرزند و احكام آن	386
رواياتى راجع به عده زن مطلقه و شوهر مرده	387
مراد از صلاة وسطى در حافظوا على الصلوات و الصلاة الوسطى	389
بحث علمى(پيرامون زن، حقوق و شخصيت و موقعيت اجتماعى او از نظر اسلام و ديگر ملل مذاهب)	393
زندگى زن در ملت‌هاى عقب مانده	394
زندگى زن در امتهاى پيشرفته قبل از اسلام	396
زن در ميان كلدانيان، آشوريان، روميان و يونانيان قديم	398
وضع زن در عرب و محيط زندگى عرب،(آن محيطى كه قرآن در آن نازل شد)	402
نتايجى كه از آنچه گفته شد به دست مى‌آيد	404
اسلام چه تحولى در امر زن پديد آورد؟	405
و اما هويت زن در اسلام	406
و اما و زن و موقعيت اجتماعى زن در اسلام	409
دو خصلت ويژه در آفرينش زن	409
احكام مختص و احكام مشترك زن و مرد در اسلام	410
حيات اجتماعى سعادتمندانه، حيات منطبق با خلقت و فطرت است	412
فطرت در مورد وظائف و حقوق اجتماعى افراد و عدالت بين آنان چه اقتضايى دارد؟	413
معناى تساوى در مورد حقوق زن و مرد	414
عدم اجراى صحيح قانون به معناى نقص در قانونگذارى نيست	416
آزادى زن در تمدن غرب	417
بحث علمى ديگر(در باره زناشويى و منشا طبيعى و فطرى آن)	418
[سوره البقرة(2): آيه 243]	421
ترجمه آيه	421
بيان آيه	421
گفتار يكى از مفسرين مبنى بر اينكه آيه در مقام بيان حكايتى واقعى نيست بلكه تمثيلى است از قيام و دفاع مردم	423
رد گفتار اين مفسر	424
بحث روايتى(در باره شان نزول آيه شريفه)	426
[سوره البقرة(2): آيات 244 تا 252]	428
ترجمه آيات	429
بيان آيات	430
بيان اتصال و ارتباط آيات مذكوره و آهنگ كلى آنها	430
وجه مقيد ساختن قتال و جهاد به قيد فى سبيل الله و اشاره به معناى قرض دادن به خدا	431
معيار غلط بنى اسرائيل براى حاكم كه موجب اعتراض آنها به فرماندهى طالوت شد	434
علم به مصالح و قدرت بر اجراى آن، لوازم و شرائط زمامدار است نه شرافت دودمان و ثروتمندى	435
افعال خداى سبحان حكيمانه و داراى مصلحت است و در عين حال بارى تعالى محكوم و مقهور مصالح نيست	436
گفتارى در معناى سكينت - آرامش روانى در سايه ايمان -	438
بيان آيات	440
اشاره به پيروى جمعى اندك و با ايمان بر لشگرى گران و بى ايمان، در داستان طالوت و جالوت	441
استعاره از كنايه‌اى لطيف در: ربنا أفرغ علينا صبرا	443
توضيحى در باره دفاع و فطرى بودن آن در ذيل لو لا دفع الله الناس بعضهم ببعض	444
گفته‌هاى ساير مفسرين در معناى دفع در آيه شريفه	446
بحث روايتى(در ذيل آيات گذشته، مربوط به قرض دادن به خدا، داستان طالوت، مراد از سكينت...)	447
بحث علمى و اجتماعى(بررسى سه اصل تنازع بقا، انتخاب و تبعيت محيط در طبيعت و اجتماع و نظر اسلام در اين مورد)	454
نظريه كلى فلسفى در باره سه اصل مذكور	455
سخن بعضى از مفسرين مبنى بر اينكه آيه لو لا دفع الله... و آياتى ديگر به دو اصل تنازع و انتخاب اشاره دارد	459
رد آن گفته و توضيح بطلان استشهادات آن مفسر از برخى آيات قرآنى	460
بحثى در تاريخ و اينكه قرآن از چه نظر به آن اهتمام ورزيده است	463
دو عامل مهم همواره در فن تاريخ دخالت كرده و موجب فساد و بى اعتباري آن گشته‌اند	464
عوامل ديگرى كه در گذشته و در عصر حاضر موجب بد گمانى به تاريخ نقلى شده‌اند	465
امتياز و اعتبار داستان‌هايى كه در قرآن آمده نسبت به عهدين و كتب تاريخ	466
[سوره البقرة(2): آيات 253 تا 254]	468
ترجمه آيات	468
بيان آيات	469
دفع اين توهم كه بعد از دعوت انبيا(ع) جنگ چه فايده دارد؟ و اشاره به علل پيدايش جنگ‌ها در اين آيات	469
انبيا(ع) در عين حال كه در اصل فضل رسالت مشتركند، از درجات مختلفى برخوردارند	470
اختلاف و درگيرى بين مردم از جانب خود آنها و مستند به اختيار انسانها است	471
دو نوع فضيلت و برترى كه بعضى از انبيا(ع) بر بعض ديگر دارند	472
اقوال مختلف در باره اينكه در آيه مراد از پيامبرى كه خدا با او سخن گفته كيست؟	473
اختلاف ديگر در معناى رفع بعضهم درجات و مراد از بعض در آن	474
گفتارى پيرامون تكلم خداى تعالى	477
ويژگي‌هاى انبياء(ع) و اخبارى كه ايشان آورده‌اند امور حقيقيه هستند و در بيان حقائق الهيه مجاز گويى نشده است	477
حقيقت كلام و تعريف آن در عرف بنى آدم	478
در قرآن كريم تكلم به معناى معهود بين ما از خدا نفى و حقيقت معناى تكلم در باره خداى سبحان اثبات شده است	479
تكلم خداى تعالى مانند خلقت، احيا، اماته، رزق و هدايت از افعال زمانى خداوند است	480
موارد استعمال لفظ قول در قرآن مجيد	482
قول خدا در تكوينيات عبارتست از خود موجودات تكوينى	483
قول خداوند در غير تكوينيات و قول خدا با ملائكه و شيطان و كلام خود فرشتگان با يكديگر چگونه است؟	484
الفاظ ديگرى در قرآن كه به معناى قول و كلام نزديك مى‌باشد	485
بيان حقيقى بودن استعمال لفظ كلام و قول در غير موارد بشرى	486
دادن بينات و تاييد به روح القدس در باره حضرت عيسى(ع) به نحوى خاص است	489
سر پيچى كردن از انفاق كفر و ظلم است	492
بحث روايتى(در ذيل آيات گذشته، وقوع اختلاف بعد از رسول خدا6 و رواياتى در باره تكليم خدا)	492
بحث فلسفى(در باره حقيقت كلام و مصاديق آن و بيان فلسفى متكلم بودن خداوند)	496
وجه تسميه علم كلام و اشاره به اختلاف اشاعره و معتزله در باره قديم يا حادث بودن كلام خدا	498
نزاع اشاعره و معتزله پايه و اساسى ندارد	499
[سوره البقرة(2): آيه 255]	500
ترجمه آيه	500
بيان آيه	500
اقسام سه گانه زندگانى در آيات قرآنى	502
اوصاف زندگى دنيا در قرآن و اشاره به حيات جاودانى آخرت	503
حيات حقيقى حيات واجب الوجود است كه بالذات فنا ناپذير است	504
معناى قيوم	504
تاثير علل و اسباب طبيعى به اذن و تاثير و تصرف خدا منتهى مى‌گردد	508
حد شفاعت هم با شفاعت زبانى منطبق است و هم با سلبيت تكوينى	509
احاطه خداى تعالى بر آنچه كه با شفيعان حاضر است و آنچه از آنها غايب است	510
علم، هر چه هست از خدا است هم چنان كه قوت و عزت و حيات منحصر در خدا است	512
مراد از كرسى و وسعت كرسى خداوند در وسع كرسيه	513
بحث روايتى رواياتى در فضيلت و اهميت آية الكرسى	514
مراد از كرسى	516
عرش و نسبت آن با كرسى	519
[سوره البقرة(2): آيات 256 تا 257]	522
ترجمه آيات	522
بيان آيات	523
معناى رشد و غى و فرق آن دو با هدايت و ضلالت	523
نفى اكراه و اجبار در دين	523
علت اينكه در دين اكراه نيست	524
دلالت آيه شريفه بر اينكه اسلام دين شمشير و خون و اكراه و اجبار نيست	524
آيه لا إكراه في الدين... با آيات وجوب جهاد و قتال نسخ نشده است	525
معناى طاغوت و موارد استعمال آن	526
چند قول در باره مراد از ظلمت و نور و اخراج از ظلمت به نور و بعكس	527
بحث روايتى(در شان نزول آيه لا إكراه في الدين و روايتى در باره مراد از ظلمات و نور در آيه)	529
[سوره البقرة(2): آيات 258 تا 260]	531
ترجمه آيات	532
بيان آيات	532
منشأ اعتقاد به رب النوع‌ها و پرستش بت‌ها	533
ادعاى ربوبيت سلاطين و حاكمان خود كامه با سوء استفاده از اعتقادات باطل عوام	534
محاجه و مشاجره ابراهيم 7 با نمرود، پادشاه زمان كه مدعى الوهيت بوده	535
دفع يك توهم در باره جمله خدا به او(نمرود) ملك و دولت داد	539
توضيح احتجاجات ابراهيم(ع) و تناسب آنها با عوام فريبى‌هاى نمرود و انحطاط فكرى مردم آن زمان	541
ستمكارى علت محروميت از هدايت است	543
گفتارى در باره اين كه احسان وسيله هدايت، و ظلم باعث گمراهى است	544
با اينكه خداوند همه موجودات را بسوى كمال هدايت كرده چرا ظالم از اين هدايت محروم است؟	544
در امور اعتبارى و تكوينى از هر امرى آثار خودش بروز مى‌كند	546
حق، مرگ و تزلزلى ندارد و باطل نيز ثبات و بقايى ندارد هر چند صباحى امر بر افرادى مشتبه شود	546
بيان آيات	548
دلالت بر هدايت كردن خدا و مراتب سه گانه هدايت در آيات مورد بحث	549
سخن بعضى از مفسرين مبنى بر اينكه مراد از موت در فاماته الله بيهوشى است. و رد آن	553
شرح قصه: پيامبرى كه خدا او را ميراند و سپس زنده كرد و توضيح جوانب آن و پاسخ به اشكالاتى كه به نظر ميرسد	555
بيان آيات	559
پيامبرى كه بعد از مرگ زنده شد، بعد از زنده شدن به صحت علم قبلى خود پى برد نه اينكه جاهل بود و علم پيدا كرد	560
مراد ابراهيم(ع) از سؤال از چگونگى زنده كردن مردگان ارنى كيف تحيى الموتى	561
گفته برخى از مفسرين مبنى بر اينكه ابراهيم(ع) درخواست علم به كيفيت احيا را نموده نه ديدن آن را	563
بى اعتبارى آن نظريه و پاسخ به دلائل پنجگانه آن	565
سؤال خداوند از ابراهيم(ع) و جواب ابراهيم: قال أ و لم تؤمن؟ قال بلى	571
وجود خطورات نفسانى موهوم و منافى عقائد يقينى منافاتى با ايمان و تصديق ندارد	573
در مشاهده و حس اثرى هست كه علم آن اثر را ندارد	574
نكاتى كه در پاسخ خداوند به درخواست ابراهيم وجود دارد	575
بحث روايتى(در ذيل آيات محاجه ابراهيم(ع) و درخواست او از خداى تعالى و پاسخ حضرت حق به او...)	579
[سوره البقرة(2): آيات 261 تا 274]	584
ترجمه آيات	585
بيان آيات	586
گفتارى پيرامون انفاق	587
تعديل ثروت‌ها، كم كردن فاصله طبقاتى، ايجاد برادرى بين مسلمين و... علل و اهداف تاكيد شديد نسبت به انفاق است	587
از بين رفتن انفاق و شيوع ربا در بين مردم بزرگترين عامل فساد اجتماعى كنونى در جهان غرب است	589
توضيحى در مورد امثال و چگونگى تمثيلات قرآن كريم	591
فوائد و آثار اجتماعى انفاق به قصد تحصيل رضاى خدا	594
آثار سوء و مضرات انفاق بدون قصد كسب رضاى خدا	596
رد كردن سائل با زبان خوش و گذشت از بدى او، از صدقه و انفاق همراه با منت و آزار بهتر است	596
ريا كارى در هر عمل مستلزم نداشتن ايمان به خدا و روز جزا در آن عمل است	597
معناى ابتغاء مرضات الله و وجوهى كه در معناى تثبيت نفس ذكر شده و بيان وجه صحيح در معناى آن	599
تشبيه و تمثيل انفاق خالص و انفاق توأم با من و اذى	601
كيفيت مالى كه بايد انفاق بشود	603
ترس از فقر بر اثر انفاق اموال طيب و دلپسند، وسوسه شيطانى است	604
خود دارى از انفاق مال طيب باعث كفر به خدا، اتلاف نفوس، هتك اعراض، رواج جنايت و فحشا است	604
معناى حكمت	606
چند نكته كه جمله و ما للظالمين من أنصار بر آنها دلالت دارد	608
ترك انفاق از گناهان كبيره است و چون حق الناس است كفاره و توبه پذير نيست	609
آثار و نتايج انفاق علنى و مزيت و فضيلت انفاق پنهانى	610
مؤمنين تا آنجا كه ميتوانند تظاهر به فقر نمى‌نمايند و دست سؤال دراز نمى‌كنند	613
بحث روايتى(در ذيل آيات انفاق)	614
در معناى اينكه خداوند به هر كه بخواهد چند برابر اجر مى‌دهد	614
هر عملى كه مورد رضايت خدا باشد و براى خدا انجام شود فى سبيل الله است و هر نفقه‌اى در راه خدا صدقه مى‌باشد	617
معناى حكمت و روايتى در بيان اهميت و منزلت عقل انسان	620
بهتر است واجبات، علنى، و مستحبات، پنهانى انجام گيرند	621
رواياتى در مورد اينكه آيه: الذين ينفقون أموالهم... در باره امير المؤمنين على 7 نازل شده است	622
[سوره البقرة(2): آيات 275 تا 281]	625
ترجمه آيات	625
بيان آيات بررسى آيات تحريم ربا	626
در اسلام در باره هيچ يك از گناهان مانند ربا خوارى و حكومت دشمنان دين بر جامعه اسلامى سخت گيرى و تشديد نشده است	628
معناى مخبط شدن انسان و منحرف شدن او از راه مستقيم و نظام عقلايى زندگى	629
توضيح اينكه ربا خوارى، مخبط و خارج از نظام صحيح زندگى است	630
استدلالى قوى و بجا عليه ربا خواران با استفاده از سخن خودشان، در آيه شريفه	631
پنج نكته در آيه: الذين يأكلون الربا	631
آيه شريفه دلالت دارد بر اينكه بعضى از ديوانگى‌ها در اثر مس شيطان رخ مى‌دهد	632
سخن بعضى از مفسرين مبنى بر عدم امكان ديوانه شدن با مس شيطان	632
بيان نادرستى آن سخن و رد دلائل آن	633
نادرستى گفته برخى از مفسرين كه گفته‌اند تشبيه ربا خوار به جن زده بيان حال ربا خواران در روز قيامت است	634
سخن صاحب المنار در رد نظر آن مفسران	635
به خطا رفتن صاحب المنار در بيان معناى تشبيهى كه در آيه شده است	636
وجه تشبيه بيع به ربا، نه بالعكس، در سخن ربا خواران: قالوا إنما البيع مثل الربا	637
حرمت ربا و حليت بيع و ساير احكام الهى تابع مصالح و مفاسد مى‌باشد	639
جمله: فمن جاءه موعظة من ربه... در باره همه اعمال زشت قبل از ايمان و توبه است و شامل همه مسلمين در تمام اعصار مى‌باشد	640
معناى جمله: و من عاد و پاسخ به معتزله كه براى ادعاى جاودانگى هر مرتكب كبيره در آتش به اين جمله استناد كرده‌اند	641
معناى جمله: يمحق الله الربا و يربي الصدقات - خدا ربا را نابود مى‌كند و صدقات را نمو و زيادت مى‌دهد	642
دو نكته در بيان آثار گناهان و زشتى‌ها در فرد و اجتماع و آثار شوم و ربا خوارى در عصر حاضر	643
بيان ضعف چند قول كه در تفسير جمله: يمحق الله الربا و يربي الصدقات گفته شده است	646
معناى جنگيدن ربا خوار با خدا و رسول6 و جنگيدن خدا و رسول با ربا خوار	648
بحث روايتى(شامل رواياتى در ذيل آيات مربوط به ربا)	650
بحث علمى(تحليل علمى ربا و مفاسد اجتماعى و اقتصادى آن با اشاره‌اى به: تاريخچه ملكيت، قيمت گذارى، پول، معاملات...)	656
بحث علمى ديگر(گفتار غزالى پيرامون طلا و نقره(درهم و دينار) و معاملات ربوى در آنها	661
اشكالاتى بر نظريات غزالى در باره طلا و نقره و مساله ربا	664
[سوره البقرة(2): آيات 282 تا 283]	666
ترجمه آيات	667
بيان آيات بيان و توضيح دو آيه شريفه مربوط به احكام قرض و رهن	667
استفاده نادرستى كه از جمله اتقوا الله و يعلمكم الله شده است	668
[سوره البقرة(2): آيه 284]	670
ترجمه آيه	670
بيان آيه	670
توضيح معناى: و إن تبدوا ما في أنفسكم أو تخفوه و بيان اينكه خداوند انسان‌ها را به جهت احوال و ملكات نفسانى منشا اعمال محاسبه مى‌كند	671
اقوال نادرستى كه در تفسير آيه: إن تبدوا ما في أنفسكم... گفته شده است	673
بحث روايتى	674
(روايات مختلف و معارضى كه در باره نسخ يا عدم نسخ آيه: ان تبدوا... آمده است	674
نقد روايات مذكوره و اثبات بطلان قول به منسوخ شدن آيه كريمه ان تبدو	676
[سوره البقرة(2): آيات 285 تا 286]	678
ترجمه آيات	678
بيان آيات	679
توضيح معنايى كه اين دو آيه در صدد بيان آن هستند	679
اين آيات در مقام نسخ آيه قبل نيستند	680
يكى از زيباترين سبك‌هاى قرآنى(نقل قول بدون آدمى كلمه گفت يا گفتند)	682
حق خدا بر بندگان و حق بندگان بر خداى سبحان	682
تكليف نكردن به آنچه كه در قدرت و اختيار انسان نيست سنت خداوند در بين بندگان است	684
خطا و نسيان از اختيار آدمى خارج است ولى مقدمات خطا و نسيان اختيارى است	685
دعوت عمومى بسوى دين توحيد و جهاد در راه اعلاى آن، اولين وظيفه مؤمنين بعد از ايمان و اظهار عبوديت حق است	687

نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 2 صفحه : 689

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست