و نيز فرموده:(يَسْئَلُونَكَ ما ذا يُنْفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ)[1].

بحث روايتى [ (در ذيل آيه شريفه مذكوره و شان نزول آن)]

در در المنثور از ابن عباس روايت كرده كه گفت: من هيچ مردمى نديدم كه بهتر از اصحاب محمد ص باشند، چه به جز سيزده مساله از او نپرسيدند، تا آن جناب از دنيا رفت، و همه آن سؤالات در قرآن هست، از آن جمله است آيه:(يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَيْسِرِ)، و(يَسْئَلُونَكَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرامِ)، و(يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْيَتامى‌)، و(يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْمَحِيضِ)، و(يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْأَنْفالِ)، و(يَسْئَلُونَكَ ما ذا يُنْفِقُونَ)، و خلاصه از آن جناب نپرسيدند مگر چيزى را كه به حالشان سود داشت.[2] در مجمع البيان در ذيل آيه نامبرده گفته است: در باره عمرو بن جموح- كه پير مردى سالخورده و ثروتمند بود- نازل شده، كه پرسيد: يا رسول اللَّه به چه چيز صدقه دهم، و به چه كسى دهم؟ خداى تعالى در پاسخ اين آيه را فرستاد.[3] مؤلف: اين حديث را در در المنثور از ابن منذر از ابن حيان روايت كرده، و گفتند: ايشان روايت را ضعيف دانسته‌اند، ولى ما مى‌گوئيم علاوه بر آن با مضمون آيه هم منطبق نيست، چون در آيه تنها يك سؤال آمده آنهم سؤال از اينكه چه چيز انفاق كنند، و سخنى از اينكه به چه كسى انفاق كنند نيامده.[4] و نظير اين روايت در عدم انطباق با آيه روايتى است كه باز در المنثور از ابن جرير، و ابن منذر، از ابن جريح آورده كه گفت: مؤمنين از رسول خدا ص پرسيدند اموال خود را به چه مصرفى برسانند؟ اين آيه نازل شد، كه (يَسْئَلُونَكَ ما ذا يُنْفِقُونَ؟ قُلْ ما أَنْفَقْتُمْ مِنْ خَيْرٍ) ... ، و اين آيه مربوط به صدقات مستحبى است و زكات غير اينها است.

باز نظير آن در ضعف و عدم انطباق با آيه روايتى است كه در الدر المنثور از سدى نقل كرده كه گفت: روزى كه آيه نازل شد هنوز زكات واجب نشده بود و اين آيه مربوط به مخارجى است‌

[1] مى‌پرسند چه انفاق كنند بگو ما زاد را. سوره بقره آيه 219

[2] در المنثور ج 1 ص 244

[3] مجمع البيان ج 2 ص 39

[4] در المنثور ج 1 ص 253