استدلالى كه در آيه شريفه آمده تا ثابت كند رباخواران دچار خبطند، با تشبيه نامبرده نمى‌سازد براى اينكه خداى سبحان دليل خبط آنان در رفتارشان را اين دانسته كه مى‌گويند: خريد و فروش هم مثل ربا است و اگر مقصود تشبيه به آن جهت بود جا داشت به همان اختلال و ناموزونى حركات استدلال فرموده باشد. پس وجه همان است كه ما بيان كرديم.

[وجه تشبيه بيع به ربا، نه بالعكس، در سخن ربا خواران:(قالُوا إِنَّمَا الْبَيْعُ مِثْلُ الرِّبا)]

(ذلِكَ بِأَنَّهُمْ قالُوا إِنَّمَا الْبَيْعُ مِثْلُ الرِّبا) در سابق گفتيم كه چرا خريد و فروش را تشبيه به ربا كرد و ربا را تشبيه به خريد و فروش نكرد و وعده داديم كه بيشتر توضيح دهيم.

توضيح: اين است كه رباخوار مبتلاى به خبط و اختلال، حالتى خارج از حالت عادى و سالم دارد براى او آنچه در نزد عقلا زشت و منكر است مفهومى ندارد، براى او زشت و زيبا، عمل معروف و منكر، يكى است و وقتى يك انسان عاقل به رباخوار مى‌گويد به جاى رباخوارى به خريد و فروش بپردازد در حقيقت حرف تازه‌اى زده كه بايد اثباتش كند و لذا او اگر بخواهد جواب بدهد قهرا بايد بگويد از نظر من آنچه را كه تو مى‌گويى از ربا بهتر است با ربا هيچ فرقى ندارد چون اگر به عكس اين بگويد يعنى بگويد: ربا در نظر من با خريد و فروش يكى است، آنچه مرا از آن نهى مى‌كنى، با آنچه كه مرا به آن امر مى‌كنى يكى است مردى عاقل خواهد بود و ادراكش مختل نخواهد شد، چون معناى اين كلامش اين مى‌شود كه من قبول دارم آنچه كه مرا به آن امر مى‌كنى مزيتى دارد ليكن به نظر من آنچه هم كه مرا از آن نهى مى‌كنى مزيتى ديگر دارد و نمى‌خواهد مزيت را به كلى انكار كند و مانند ديوانگان بگويد:

اصلا مزيتى در خريد و فروش و ربا نمى‌بينم و رباخوار همين را مى‌گويد او به خاطر خبطى كه در درونش دارد مى‌گويد: خريد و فروش هم مثل ربا است و اگر بگويد ربا هم مانند خريد و فروش است در حقيقت شريعت خدايى را انكار كرده، نه اينكه چون جن زده‌ها سخن پرت و بى معنى گفته باشد.

و ظاهرا جمله:(ذلِكَ بِأَنَّهُمْ قالُوا إِنَّمَا الْبَيْعُ مِثْلُ الرِّبا) حكايت حال رباخواران است نه اينكه چنين سخنى را گفته باشند و اينگونه تعبيرات، (حال اشخاص به لسان قال حكايت كردن) معروف و بين مردم متداول است.

با اين بيان فساد گفتار بعضى از مفسرين روشن مى‌شود كه گفته‌اند، منظور رباخواران از اينكه گفتند: خريد و فروش هم مثل ربا است و نگفتند ربا هم نظير خريد و فروش است، مبالغه در درستى و صحت ربا است چون ربا را اصل و خريد و فروش را فرع گرفته‌اند، نظير كلام شاعر كه گفته:

، يعنى: بيابانى كه‌