و نيز فرموده:(وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ صِدْقاً وَ عَدْلًا)[1]، و قضاى خدا و يا نوعى از خلق او را كلمه خوانده، و فرموده:(ما نَفِدَتْ كَلِماتُ اللَّهِ)[2] كه توضيح بيشترش خواهد آمد.

[موارد استعمال لفظ قول در قرآن مجيد]

و اما لفظ قول را در قرآن مجيد بطور عموم استعمال كرده، يعنى هم سخن گفتن خدا با انسان را شامل مى‌شود، و هم با غير انسان را، از آن جمله در مورد انسان فرموده:(فَقُلْنا يا آدَمُ إِنَّ هذا عَدُوٌّ لَكَ وَ لِزَوْجِكَ) پس گفتيم اى آدم، اين ابليس دشمن تو و دشمن همسر تو است. [3] و در مورد ملائكه فرموده:(إِذْ قالَ رَبُّكَ لِلْمَلائِكَةِ إِنِّي جاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً) آن زمان كه پروردگارت به ملائكه گفت: من در زمين جانشين خواهم نهاد.[4] و نيز فرموده:(إِذْ قالَ رَبُّكَ لِلْمَلائِكَةِ إِنِّي خالِقٌ بَشَراً مِنْ طِينٍ) آن زمان كه پروردگارت به ملائكه گفت، من بشرى از گل خواهم آفريد.[5] و در مورد ابليس فرموده:(قالَ يا إِبْلِيسُ ما مَنَعَكَ أَنْ تَسْجُدَ لِما خَلَقْتُ بِيَدَيَّ) فرمود:

اى ابليس چه عامل و انگيزه‌اى تو را از اينكه سجده كنى در برابر چيزى كه من به دست خود آفريده‌ام بازداشت؟.[6] و در مورد غير صاحبان عقل فرموده:(ثُمَّ اسْتَوى‌ إِلَى السَّماءِ وَ هِيَ دُخانٌ فَقالَ لَها وَ لِلْأَرْضِ ائْتِيا طَوْعاً أَوْ كَرْهاً، قالَتا أَتَيْنا طائِعِينَ) سپس به خلقت آسمان كه دودى بيش نبود بپرداخت، پس به آسمان و زمين گفت: چه بخواهيد و چه نخواهيد بايد بيائيد، گفتند: به طوع و رغبت آمديم.[7] و نيز فرموده:(قُلْنا يا نارُ كُونِي بَرْداً وَ سَلاماً عَلى‌ إِبْراهِيمَ) به آتش گفتيم بر ابراهيم سرد و بى آزار شود.[8] و نيز فرموده:(وَ قِيلَ يا أَرْضُ ابْلَعِي ماءَكِ وَ يا سَماءُ أَقْلِعِي)[9] گفته شد اى زمين آب‌

[1] سوره انعام، آيه 115

[2] سوره لقمان، آيه 27

[3] سوره طه، آيه 117

[4] سوره بقره، آيه 30

[5] سوره ص، آيه 71

[6] سوره ص، آيه 75

[7] سوره فصلت، آيه 11

[8] سوره انبياء، آيه 69

[9] سوره هود، آيه 44