عنه كما لا يخفى، غاية الأمر له أن ينازع في حجية بعض ما يقول الاصولي باعتباره و يمنع عنها، و هو غير ضائر بالاتفاق على صحة الاجتهاد بذاك المعنى؛ ضرورة أنه ربما يقع بين الأخباريين، كما وقع بينهم و بين الاصوليين‌ [1](1).

بلكه نتيجه سعيش به يك اماره‌ [2] تعبدى مانند اصالت البرائت‌ [3]، منتهى شد، او هم اجتهاد نموده زيرا اصل برائت هم حجيت دارد، خلاصه اينكه: اجتهاد، تحصيل حجت بر حكم شرعى است خواه ظنيه باشد يا علميه يا تعبديه.

(1)از اينكه تعريف مذكور را اصلاح نموده و گفتيم بايد به جاى «ظن» كلمه «حجت» را قرار داد، ظاهر شد كه وجهى ندارد، اخباريين، اجتهاد به‌معناى مذكور- يعنى:

استفراغ الوسع فى تحصيل الحجة على الحكم الشرعى- را انكار نمايند يا حجت ندانند [4] زيرا آن‌ها هم ناچارند كه حجتى بر- احكام- نفيا يا اثباتا- تحصيل نمايند آرى آن‌ها در بعضى از مصاديق حجت مى‌توانند نزاع كنند [5] يعنى در صغراى مسئله، ممكن است نزاع نمايند نه در كبراى آن.

لازم به تذكر است كه نزاع در بعضى از افراد و مصاديق حجت در ميان خود اخباريين‌

[1]فلا وجه للتمايز و صيرورتهم حزبا مقابلا لحزب الآخر بحيث يطرد الحزب الآخر و يرميه بالفسق او بما هو اعظم منه كما صدر عن بعض. ر. ك: شرح كفاية الاصول مرحوم حاج شيخ عبد الحسين رشتى 2/ 348.

[2]اصل تعبّدى‌

[3]اصل برائت نه مفيد علم است نه مفيد ظن.

[4]پس كبراى قضيه قابل انكار نيست لكن در صغرا مى‌توانند نزاع كنند.

[5]به‌عنوان مثال، ما ظواهر كتاب را حجت مى‌دانيم آن‌ها حجت نمى‌دانند لكن نزاع مذكور، موجب نمى‌شود در نفس اجتهاد، اختلاف شود بلكه نزاع در مصاديق حجت است.