طائفه از هر چيز يك قطعه از آن است.

بعضى‌ها در آيه‌(فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ) گفته‌اند: اين كلمه گاهى به يك نفر و بيش از يك نفر گفته مى‌شود و بر همين قول آيه‌(وَ إِنْ طائِفَتانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ) و آيه‌(إِذْ هَمَّتْ طائِفَتانِ مِنْكُمْ) را حمل كرده‌اند.

و طائفه اگر در معناى جمع استعمال شود، جمع طائف مى‌باشد، و اگر در معناى مفرد باشد در آن صورت مى‌توان گفت كه اين كلمه، كلمه جمعى است كه بطور كنايه در واحد بكار رفته، و صحيح هم هست كه بگوئيم طائفة مانند راوية و علامة و امثال اينها است (كه حرف تاء در آنها علامت تاكيد و كثرت است)[1].

يكى از مفسرين‌[2] اين قول را كه كلمه طائفه بر يكى و دو تاى از مردم نيز اطلاق مى‌شود هم چنان كه بر سه تا به بالا اطلاق مى‌شود، تخطئه كرده، و آن قدر مبالغه كرده كه آن را غلط خوانده است و حال آنكه هيچ دليلى بر گفته‌اش ندارد، و در ماده اين كلمه هيچ عدد معينى قرار نگرفته و اطلاقش بر يك قطعه از هر چيز خود مؤيد اين است كه در يكى استعمال مى‌شود.

آيه مورد بحث نهى مى‌كند منافقين را از عذر خواهى و اينكه اين عذر خواهى فائده ندارد و لغو است، براى اينكه شما بعد از ايمانتان كافر شديد و بعد از حكم به كفر، ديگر چه فائده‌اى ممكن است در عذر خواهى بوده باشد.

[مراد از ايمان منافقين در جمله:(قَدْ كَفَرْتُمْ بَعْدَ إِيمانِكُمْ)]

و اينكه فرمود: بعد از ايمانتان منظور از ايمان منافقين، ايمان ظاهرى آنان است، يعنى همان تظاهرى كه به ايمان مى‌كرده‌اند (و از نظر فقه دين محكوم به مسلمانى شده بودند)، و گر نه اگر براستى داراى حقيقت ايمان و آن هدايت الهى بودند ديگر دچار گمراهى نمى‌شدند، آيه‌(وَ لَقَدْ قالُوا كَلِمَةَ الْكُفْرِ وَ كَفَرُوا بَعْدَ إِسْلامِهِمْ) كه در آخر آيات مورد بحث قرار دارد و بجاى ايمان اسلام را آورده- كه معنايش گفتن شهادتين است- اين معنا را تاييد مى‌كند.

ممكن هم هست بگوئيم يكى از مراتب ايمان، اعتقاد و اذعان خيلى ضعيفى است كه احتمال از بين رفتن هم دارد، مانند ايمان بيماردلان كه خداى تعالى آنها را در شمار مؤمنين آورده، و آن وقت ايشان را با منافقين دانسته نه از منافقين، و اگر ما بتوانيم چنين مرتبه ضعيفى از ايمان را كه قابل زوال باشد فرض كنيم، ديگر چه مانعى دارد افرادى داراى ايمان باشند و بعد

[1] مفردات راغب ماده طوف .

[2] تفسير المنار ج 10 ص 532