نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 6 صفحه : 403
بهتر مىدانى و مىدانى كه اين پيشامد دعوت مرا
هيچ كرده و زحماتم را هدر مىدهد، آن گاه هلاكت آن هفتاد نفر را، هلاكت خودش و
همگى قومش شمرده و در حقيقت خواست بگويد:
ما بقى قومم
مردمى نادانند كه اعتنايى به كارهايشان نيست و در حقيقت قوم من همينهايند كه تو
هلاكشان كردى، با اين طرز بيان خواست تا به رحمت خداى تعالى توسل جويد، چون عادت
پروردگار بر اين نبوده كه مردمى را با اعمال زشت سفيهانشان هلاك سازد و اگر در
اينجا هلاك ساخته نه از باب انتقام بوده بلكه از باب امتحانى بوده كه همواره در
ميان آدميان جريان دارد، و باعث گمراهى بسيارى از هدايت بسيارى از آنان مىشود، آن
گاه اضافه كرد كه:
از تو در
قبال زشتيهاى مردم جز گذشت و پردهپوشى سراغ نداريم، وقتى امر نفس من و نفوس قوم
به دست تو است و تو مىتوانى هر وقت كه بخواهى ما را هلاك سازى، و اين هلاكت فعلى
قومم هم چيز تازهاى در باب امتحانات عمومى تو كه باعث ضلالت قومى و هدايت اقوام
ديگرى مىشود، نبوده باشد و جز به مشيت تو منتهى نشود پس تو لا جرم همان مولايى
خواهى بود كه تدبير امور ما بدست امر و مشيت تو است، و كارى از ما در تدبير
امورمان ساخته نيست، پس تو اى پروردگار! در بين ما به رحمت و مغفرتت حكم كن، چه
يكى از صفات تو خير الغافرين است، و براى ما در اين دنيا عيشى مامون از عذاب و
عيشى كه مشمولين سخطت را خيره سازد و به اعجاب در آورد مقدر فرما، و در آخرت مغفرت
و بهشت حسنهاى روزيمان كن.
اين بود سياق
و لحن دعاى آن حضرت در موقعى كه قومش را زلزله هلاك كرد و بلا شامل حال آنها شده
بود. بنا بر اين، خواننده محترم بايد با در نظر گرفتن موقف آن جناب در كلامش دقت
نمايد تا به خوبى به ادب جميلى كه آن جناب بكار برده واقف شود و بفهمد كه چگونه از
پروردگار خود استرحام كرده و چطور مرتب طلب رحمت نموده و با ثناى خود از شدت و
فوران غضب الهى كاسته، آرى موسى (ع) با اين ادب عبوديتى كه به كار برد موفق بگرفتن
حاجت خود گرديد در حالى كه آن حاجت را بر زبان هم جارى نكرده بود، و آن زنده شدن
قومش بعد از هلاكت بود، و به طورى كه خداى تعالى حكايت كرده، خطاب زير هم به وى
وحى شد:(قالَ عَذابِي أُصِيبُ بِهِ مَنْ أَشاءُ وَ رَحْمَتِي
وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ فَسَأَكْتُبُها لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ وَ يُؤْتُونَ
الزَّكاةَ وَ الَّذِينَ هُمْ بِآياتِنا يُؤْمِنُونَ)[1].
[1] فرمود عذاب خود را بهر كه بخواهم مىرسانم و رحمتم هر چيزى
را فرا گرفته و بزودى آن را شامل حال كسانى مىكنم كه تقوا پيشه خود كرده و زكات
مىدهند، همان كسانى كه به آيات ما ايمان مىآورند. سوره اعراف آيه 156.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 6 صفحه : 403