آن اينست كه اين بيت اللَّه و احكام و مناسكش مايه قوام و حيات مردم است. از اين جا روشن مى‌شود چطور جمله‌(ذلِكَ لِتَعْلَمُوا ...) به ما قبل خود متصل مى‌شود، و اما اشاره ذلك يا بخود حكمى است كه در آيات قبل بيان شده، و جمله‌(جَعَلَ اللَّهُ الْكَعْبَةَ الْبَيْتَ الْحَرامَ قِياماً لِلنَّاسِ ...) حكمت آن را بيان مى‌كند، يا بيان حكمى است كه جمله‌(جَعَلَ اللَّهُ الْكَعْبَةَ ...) آن را توضيح مى‌دهد، اگر مشار اليه، اولى باشد معناى آيه اين مى‌شود: خداوند بيت الحرام و شهر الحرام را باعث قوام مردم قرار داده، و احكامى را مناسب آن دو جعل فرموده تا با عمل كردن و حفظ احترام آنها به اين حقيقت پى ببرند كه خداوند به آنچه در آسمان‌ها و زمين است دانا است چنين خدايى مى‌داند كه هر موجودى چه چيز برايش نافع است، از همين جهت اين احكامى را كه مى‌بينى (حرمت صيد و ساير احكام احرام) تشريع كرده، نه از جهت تقليد از خرافات مردم نادان.

و اگر معناى دوم باشد مفاد آيه اين مى‌شود: ما براى شما اين حقيقت (قرار دادن بيت الحرام و غيره را قوام مردم) را بيان كرديم تا بدانيد كه خداوند مى‌داند آنچه را كه در آسمانها و زمين است، و همچنين امور و احكامى كه در آن دو (بيت الحرام و شهر الحرام) جعل فرموده از روى مصلحت بوده، پس كسى توهم نكند كه اين احكام لغو و يا ناشى از خرافات عهد جاهليت است.

(اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقابِ وَ أَنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ ...) اين دو آيه تاكيدند براى بيان احكام مذكور و تثبيت انذار براى موفقيت آنها و وعده‌اند براى فرمانبران و وعيدند براى نافرمانان، و چون شائبه تهديد هم در آن هست از اين رو وصف شدت عقاب را مقدم داشت بر وصف مغفرت و رحمت، و نيز از همين جهت در دنبالش فرمود:

(ما عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلاغُ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ ما تُبْدُونَ وَ ما تَكْتُمُونَ).

بحث روايتى [ (رواياتى در ذيل آيات مربوط به كعبه و شكار در حال احرام و ...)]

در كافى به سند خود از حماد بن عيسى و ابن ابى عمير از معاوية بن عمار از امام ابى عبد اللَّه (ع) نقل كرده كه در تفسير آيه شريفه‌(لَيَبْلُوَنَّكُمُ اللَّهُ بِشَيْ‌ءٍ مِنَ الصَّيْدِ تَنالُهُ أَيْدِيكُمْ وَ رِماحُكُمْ) فرمود: حيوانات وحشى در عمره حديبيه براى رسول اللَّه 6 محشور شدند، و همه تا حدود تيررس آن جناب و يارانش بلكه تا دسترس آنها نزديك آمدند[1].

[1] كافى ج 4 ص 396 ح 1.