نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 5 صفحه : 290
طبع آن چيز بسازد، و طبع او آن چيز را پس نزند و
موجودات جهان هر چند كه از حيث اينكه در داخل نظام تدبير قرار گرفتهاند، همه به
هم مربوط و متصلند، و بعضى كه سازگار با بعض ديگرند نعمت آن بعض بشمار مىروند، و
در نتيجه اكثر و يا همه آنها وقتى با يكديگر مقايسه شوند نعمت خواهند بود هم چنان
كه خداى تعالى فرموده:(وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ
لا تُحْصُوها)[1]، و نيز
فرموده:(وَ أَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظاهِرَةً وَ
باطِنَةً)[2].
الا اينكه
خداى تعالى بعضى از اين نعمتها را به اوصاف بدى چون 1- شر 2- پست 3- لعب 4- لهو و
اوصاف ديگرى ناپسند توصيف كرده، يك جا فرموده:(وَ لا
يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّما نُمْلِي لَهُمْ خَيْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ
إِنَّما نُمْلِي لَهُمْ لِيَزْدادُوا إِثْماً وَ لَهُمْ عَذابٌ مُهِينٌ)[3] و در جاى ديگر
فرموده:(وَ ما هذِهِ الْحَياةُ الدُّنْيا إِلَّا لَهْوٌ وَ لَعِبٌ
وَ إِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِيَ الْحَيَوانُ)[4] و در جايى
ديگر فرموده:(لا يَغُرَّنَّكَ تَقَلُّبُ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي
الْبِلادِ، مَتاعٌ قَلِيلٌ ثُمَّ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمِهادُ)[5] و در جاهاى ديگر
آياتى ديگر در اين باره آورده.
و اين سنخ
آيات قرآنى دلالت دارد بر اينكه اين چيزهايى كه ما نعمتش مىشماريم وقتى نعمتند كه
با غرض الهى موافق باشد، و آن غرضى را كه خدا اين موجودات را بدان جهت خلق كرده
تامين شوند، و ما مىدانيم كه آنچه خداى تعالى براى بشر خلق كرده بدين جهت خلق
كرده كه او را مدد كند در اينكه راه سعادت حقيقى خود را سريعتر طى كند، و سعادت
حقيقى بشر نزديكى به خداى سبحان است، كه آنهم با عبوديت و خضوع در برابر پروردگار
حاصل مىشود، آرى خداى تعالى مىفرمايد:(وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ
الْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ)[6].
[آنچه كه
انسان با تصرف در آن راه خدا را طى كند نعمت است]
و بنا بر اين
پس هر موجودى كه انسان در آن تصرف مىكند تا به آن وسيله راه خداى
[1] و اگر نعمتهاى خداى را بشماريد به آخرش نمىرسيد. سوره
ابراهيم، آيه 34
[2] و نعمتهاى ظاهرى و باطنى خود را به فراوانى و به حد كامل در
اختيارتان قرار داد. سوره لقمان، آيه 20
[3] آنها كه ما، در مال و عمرشان وسعت دادهايم نپندارند كه اين
خير آنها است، بلكه وسعت داديم تا گناه بيشترى كنند و عذاب خوار ساز داشته
باشند. سوره آل عمران، آيه 178
[4] و اين زندگى دنيا چيزى بجز لهو و لعب نيست و زندگى حقيقى
همانا خانه آخرت است. سوره عنكبوت آيه 64 .
[5] اينكه مىبينى كفار رفت و آمد در شهرها دارند تو را نفريبد
زيرا متاعى است اندك كه در دنبالش جاى در جهنم دارند، كه چه بد آرامگاهى
است. سوره آل عمران، آيه 197 .
[6] و جن و انس را نيافريدم مگر براى اينكه مرا بپرستند.
سوره ذاريات، آيه 56
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 5 صفحه : 290