مى‌كند و در اين التفات دو نكته در نظر بوده: يكى اينكه آنجا كه مقام اقتضاء دارد به عظمت خداى تعالى اشاره‌اى بشود، در آنجا به جاى ضمير ما چنين و چنان مى‌كنيم اسم جلاله اللَّه تعالى را بياورد، همين كه اين غرض تامين شد، دو باره به سياق اول كه سياق اصلى بود بر گردد، هم چنان كه در اين آيات دوباره به سياق اصلى برگشته، مى‌فرمايد:(سَنُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ)[1]، نكته دوم اشاره به قرب حضور خداى تعالى و محجوب نبودنش از وضع بندگان اشاره مى‌كند كه معناى ولى مؤمنين هم همين است.

(وَعْدَ اللَّهِ حَقًّا وَ مَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ قِيلًا) در اين جمله، وعده خداى تعالى را در مقابل وعده‌اى كه قبلا از شيطان آورد ذكر نموده، آنجا مى‌فرمود: وعده شيطان چيزى به جز غرور نيست و در اينجا مى‌فرمايد: وعده خداى تعالى حق و گفتار او صدق است.

[كرامت نزد خدا بستگى به اعمال دارد و كسى از خداوند طلبكار نيست‌]

(لَيْسَ بِأَمانِيِّكُمْ وَ لا أَمانِيِّ أَهْلِ الْكِتابِ) در اين آيه شريفه، به آغاز سخن برگشت شده و كانه مى‌خواهد از گفتار مفصلى كه تا كنون آورده بود خلاصه گيرى كند.

آرى از اعمالى كه در آيات قبل، از بعضى مؤمنين حكايت و از اقوالى كه از آنان نقل فرمود و از اصرارى كه آنان به رسول خدا 6 مى‌كردند كه رعايت جانب آنان را بفرمايد و در مواقعى كه بين آنان و ديگران نزاع و مشاجره‌اى رخ مى‌دهد، آنان را عليه ديگران معاضدت و مساعدت فرمايد، اين معنا بطور خلاصه به دست مى‌آيد كه مؤمنين اينطور فكر مى‌كرده‌اند: حال كه ما ايمان آورده‌ايم، حقى بر خدا و پيامبرش پيدا كرده‌ايم و بر خدا و رسول واجب است كه رعايت احترام ما را نموده، جانب ما را رعايت كنند و هر زمان كه بين ما و ديگران مشاجره‌اى رخ دهد از ما طرفدارى كنند، چه اينكه ما بر حق و آنان بر باطل باشند و چه ما بر باطل و آنان بر حق باشند و چه اينكه طرفدارى از ما عدالت باشد و يا ظلم باشد، اين طرز تفكر عينا همان طرز تفكرى است كه پيشوايان ضلالت و اطرافيان آنان و رؤساى جور و قوم و خويش و اذناب آنان دارند، يك فرد طاغوتى را اگر در نظر بگيريم مى‌بينيم هم به زير دست خود منت مى‌گذارد و هم به ما فوق خود و در عين اينكه در برابر ما فوقش خضوع و كوچكى نموده دستوراتش را اطاعت مى‌كند، در عين حال خود را مستحق احترام او مى‌داند و توقع دارد كه رئيسش به او احترام نموده، رعايت جانبش را بكند و اگر وقتى با ديگران نزاع و مشاجره كرد،

[1] ما به زودى آنان را داخل بهشت خواهيم كرد.