اين است كه: منظور از كلمه عند مقام ربوبى است، كه تمامى اوامر و فرامين بدان جا منتهى مى‌شود، و هيچ يك از اسباب از آن مستقل و بى نياز نيست، پس با در نظر گرفتن اين نكته، معناى آيه چنين مى‌شود: ملائكه مددرسان، در مساله مدد رساندن و يارى كردن هيچ اختيارى ندارند، بلكه آنها اسباب ظاهريه‌اى هستند كه بشارت و آرامش قلبى را براى شما مى‌آفرينند، نه اين كه راستى فتح و پيروزى شما مستند به يارى آنها باشد، و يارى آنها شما را از يارى خدا بى نياز كند، نه، هيچ موجودى نيست كه كسى را از خدا بى نياز كند، خدايى كه همه امور و اوامر به او منتهى مى‌شود، خداى عزيزى كه هرگز و تا ابد مغلوب كسى واقع نمى‌شود، خداى حكيمى كه هيچگاه دچار جهل نمى‌گردد.

(لِيَقْطَعَ طَرَفاً مِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَوْ يَكْبِتَهُمْ ...) تا آخر آيات مورد بحث، حرف لام در اول آيه متعلق است به جمله‌(وَ لَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ)، و قطع طرف كنايه است از كم كردن عده و تضعيف نيروى كفار به كشتن و اسير گرفتن، همان طور كه ديديم در جنگ بدر اتفاق افتاد، مسلمانان هفتاد نفر را كشتند، و هفتاد نفر ديگر را اسير كردند، و كلمه كبت به معناى خوار كردن و به خشم در آوردن است.

و جمله:(لَيْسَ لَكَ مِنَ الْأَمْرِ شَيْ‌ءٌ) جمله‌اى است معترضه، و فايده‌اش بيان اين معنا است كه: زمام مساله قطع و كبت بدست خداى تعالى است، و رسول خدا 6 در آن دخالتى ندارد، تا وقتى بر دشمن ظفر يافتند و دشمن را دستگير نمودند او را مدح كنند و عمل و تدبير آن جناب را بستايند، و بر عكس اگر مثل روز احد از دشمن شكست خوردند و گرفتار آثار شوم شكست شدند آن جناب را توبيخ و ملامت كنند، كه مثلا امر مبارزه را درست تدبير نكردى، هم چنان كه همين سخن را در جنگ احد زدند، و خداى تعالى گفتارشان را حكايت كرده است.

و جمله:(أَوْ يَتُوبَ عَلَيْهِمْ) عطف است بر جمله يقطع ... ، و وقتى جمله معترضه:

(لَيْسَ لَكَ مِنَ الْأَمْرِ شَيْ‌ءٌ) را كنار بگذاريم گفتار در دو آيه گفتارى است متصل، و چون در آيه مورد بحث سخن از توبه شد، در آيه بعدش امر توبه و مغفرت را بيان نموده و فرموده:(وَ لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ ...) و معناى هر سه آيه اين است كه اين تدبير متقن از ناحيه خداى تعالى براى اين بود كه با قتل و اسير كردن كفار عده آنان را كم، و نيرويشان را تحليل ببرد، و يا براى اين بود كه ايشان را كبت كند، يعنى خوار و خفيف نموده تلاشهايشان را بى ثمر سازد، و يا براى اين كه موفق به توبه‌شان نموده و يا براى اين بود كه عذابشان كند، اما قطع و كبت از ناحيه خداى تعالى است، براى اين كه امور همه به دست او است نه به دست تو، تا اگر خوب از