نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 18 صفحه : 394
(وَ
يُعَذِّبَ الْمُنافِقِينَ وَ الْمُنافِقاتِ وَ الْمُشْرِكِينَ وَ الْمُشْرِكاتِ
...) اين جمله عطف
است بر جمله يدخل ، به همان معنايى كه گذشت. و اگر منافقين و منافقات
را قبل از مشركين و مشركات آورد، براى اين است كه خطر آنها براى مسلمانان از خطر
اينها بيشتر است، و چون عذاب اهل نفاق سختتر از عذاب اهل شرك است، هم چنان كه
فرمود: (إِنَّ
الْمُنافِقِينَ فِي الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ) منافقين در پايينترين نقطه آتش قرار
دارند .
(الظَّانِّينَ بِاللَّهِ ظَنَّ السَّوْءِ)-
كلمه سوء - به فتحه سين و سكون واو- مصدر و به معناى قبح است، به خلاف
كلمه سوء - به ضم سين- كه اسم مصدر است، و ظن سوء همان است كه خيال
مىكردند خدا نمىتواند رسول خود را يارى كند. بعضى[1]
هم گفتهاند:
ظن
سوء اعم از آن و از ساير پندارهاى زشت از قبيل شرك و كفر است.
(عَلَيْهِمْ دائِرَةُ السَّوْءِ)- نفرينى است بر منافقين، و يا حكمى است
كه خداى تعالى عليه آنان رانده. مىفرمايد: به زودى گردونه بلاء كه مىگردد
تا هر كه را مىخواهد هلاك و عذاب كند، بر سرشان بچرخد، و يا به زودى مىچرخد.
(وَ غَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ لَعَنَهُمْ وَ أَعَدَّ لَهُمْ جَهَنَّمَ)-
اين جمله عطف است بر جمله(عَلَيْهِمْ دائِرَةُ
...)، و جمله و ساءت مصيرا بيان بدى بازگشتگاه آنان است، هم
چنان كه جمله(وَ كانَ ذلِكَ عِنْدَ اللَّهِ فَوْزاً عَظِيماً) در
آيه قبلى بيان خوبى بازگشتگاه اهل ايمان بود.
(وَ لِلَّهِ جُنُودُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ) معناى اين
جمله در سابق گذشت، و ظاهرا مىخواهد مضمون دو آيه را تعليل كند، يعنى آيه(
لِيُدْخِلَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ) ...(وَ أَعَدَّ لَهُمْ جَهَنَّمَ )، طبق همان بيانى كه در نظير اين آيه
كه مساله انزال سكينت در قلوب مؤمنين را تعليل مىكرد آورديم.
بعضى
از مفسرين[2] گفتهاند:
مضمون اين جمله تنها مربوط به آيه اخير است، پس تهديدى است براى منافقين و مشركين،
و مىفرمايد: شما در قبضه قدرت خدا هستيد، و خدا از شما انتقام خواهد گرفت. ولى
وجه اول روشنتر است.
بحث
روايتى [رواياتى پيرامون ماجراى صلح حديبيه و نزول آيات:(إِنَّا فَتَحْنا لَكَ فَتْحاً مُبِيناً ...)]
در
تفسير قمى در ذيل جمله(إِنَّا فَتَحْنا لَكَ فَتْحاً
مُبِيناً) مىگويد: پدرم از ابن ابى