پس هر يك از اين پنج اسم سهمى در تعليل اصل وحى دارند، و نتيجه مجموع آنها اين است كه خداى تعالى از هر جهت ولى بندگان است، و جز او ولى ديگرى نيست.

[توضيح اينكه آيه:(تَكادُ السَّماواتُ يَتَفَطَّرْنَ مِنْ فَوْقِهِنَّ ...) در مقام بيان عظمت وحى و كلام خدا است‌]

(تَكادُ السَّماواتُ يَتَفَطَّرْنَ مِنْ فَوْقِهِنَّ ...) كلمه يتفطرن از مصدر تفطر است كه به معناى پاره پاره شدن است، چون كلمه تفطر كه مصدر باب تفعل است، از فطر گرفته شده، كه به معناى پاره شدن و شكافتن است.

آنچه كه از سياق آيه و نظم كلام- كه در باره بيان حقيقت وحى و آثار و نتائج آن است- به دست مى‌آيد، اين است كه مراد از پاره پاره شدن آسمانها از بالاى سر مردم شكافتن آنها است به وسيله وحيى كه از ناحيه خداى على عظيم نازل مى‌شود، و فرشتگان آن وحى را از همه آسمانها عبور مى‌دهند تا به زمين نازل كنند، چون مبدأ وحى خداى سبحان است، و آسمانها به حكم آيه‌(وَ لَقَدْ خَلَقْنا فَوْقَكُمْ سَبْعَ طَرائِقَ وَ ما كُنَّا عَنِ الْخَلْقِ غافِلِينَ)[1] راه‌هايى است به سوى زمين.

و اما اينكه چرا جمله يتفطرن را مقيد كرد به جمله من فوقهن ؟ وجهش روشن است، براى اينكه وحى از ما فوق و بالاى سر نازل مى‌شود، چون از ناحيه خدايى نازل مى‌شود كه ما فوق هر چيز است، و علو و عظمتى مطلق دارد، قهرا اگر آسمانها شكافته شوند از بالا شكافته مى‌شوند.

و نيز مى‌خواهد امر وحى را بزرگ بدارد، از اين جهت كه وحى كلام كسى است كه على و عظيم است، پس از اين جهت كه كلام خدايى است داراى عظمت مطلق و آسمانها در هنگام نزول آن نزديك به پاره پاره شدن مى‌شود، و از اين جهت كه كلام خدايى است على و داراى علو، اگر آسمانها پاره شوند از بالا پاره مى‌شوند.

پس آيه شريفه در مقام بزرگداشت كلام خدا از اين جهت كه در هنگام نزولش از آسمانها عبور مى‌كند، نظير آيه شريفه‌(حَتَّى إِذا فُزِّعَ عَنْ قُلُوبِهِمْ قالُوا ما ذا قالَ رَبُّكُمْ قالُوا الْحَقَّ وَ هُوَ الْعَلِيُّ الْكَبِيرُ)[2] است كه در مقام بزرگداشت وحى است، از حيث اينكه ملائكه حامل آن‌

[1] و به تحقيق بالاى سر شما هفت طبقه آفريديم و ما از توجه به خلق غافل نيستيم. سوره مؤمنون، آيه 17.

[2] تا آنكه ترس از دلهاى ملائكه زائل شود، آن وقت از فرشتگان وحى مى‌پرسند: پروردگارتان چه وحى كرده بود؟ مى‌گويند: حق را، و او على و كبير است. سوره سبا، آيه 23.