ايجاز (و مختصر گويى) به كار رفته، و تقدير كلام چنين است: حبلت ام موسى به و وضعته و اوحينا اليها ... يعنى در حالى كه شدت و بيچارگى بنى اسرائيل به اين حد رسيده بود، مادر موسى به وى حامله شد، (و كسى نفهميد)، و او را زاييد (باز كسى نفهميد) و ما به مادر او وحى كرديم كه ...

و معناى آيه چنين است كه: ما با نوعى الهام به مادر موسى بعد از آنكه او را زاييد گفتيم: به موسى شير بده، و مادامى كه از جانب فرعون احتمال خطرى نمى‌دهى به شير دادن ادامه بده، و چون ترسيدى بر او- كه لشكريان فرعون خبردار شوند، و او را گرفته مانند هزاران كودك كه همه را كشتند به قتل برسانند- او را به دريا بينداز- كه به طورى كه از روايات بر مى‌آيد درياى مذكور همان نيل بوده- و ديگر از كشته شدن او مترس، و از جدايى او غمگين مشو، كه ما دوباره او را به تو برمى‌گردانيم و او را از پيامبران قرار مى‌دهيم، تا رسولى به سوى آل فرعون و بنى اسرائيل بوده باشد.

پس جمله‌(إِنَّا رَادُّوهُ إِلَيْكِ) تعليل نهى در لا تحزنى است، هم چنان كه جمله‌(فَرَدَدْناهُ إِلى‌ أُمِّهِ كَيْ تَقَرَّ عَيْنُها وَ لا تَحْزَنَ) نيز شاهد بر اين تعليل است. و فرق بين خوف و حزن از نظر مورد اين است كه: خوف در جايى است كه احتمال وقوع مكروهى در بين باشد، ولى حزن در جايى است كه وقوع آن قطعى باشد، نه احتمالى.

(فَالْتَقَطَهُ آلُ فِرْعَوْنَ لِيَكُونَ لَهُمْ عَدُوًّا وَ حَزَناً إِنَّ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ جُنُودَهُما كانُوا خاطِئِينَ)

[معناى خاطئ و مخطئ و مقصود از اينكه فرعون و فرعونيان را در گرفتن موسى از نيل خاطئين لقب داد]

كلمه التقاط به معناى برخوردن به چيزى و برداشتن آن است، بدون اينكه انسان در جستجوى آن باشد، و از همين باب است كه به چيزى كه كسى پيدا مى‌كند لقطه مى‌گويند. و حرف لام در جمله‌(لِيَكُونَ لَهُمْ عَدُوًّا وَ حَزَناً)- به طورى كه گفته‌اند[1]- لام عاقبت است. و كلمه حزن - با دو فتحه و حزن - با ضمه و سكون- به يك معنا است، مانند سقم و سقم و مراد از حزن علت حزن است، پس اگر اطلاق حزن بر موسى كرده به خاطر مبالغه در سببيت وى براى اندوه ايشان است.

و كلمه خاطئين جمع و اسم فاعل از خطى يخطا خطا (بر وزن علم يعلم علما) است، هم چنان كه مخطئ اسم فاعل از باب افعال، از أخطأ يخطئ اخطاء مى‌باشد. و فرق بين خاطئ و مخطئ - به طورى كه راغب گفته- اين است كه:

[1] مجمع البيان، ج 7، ص 241.