نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 14 صفحه : 14
مال به ارث خلافت برگردانيم؟ علاوه بر اينكه
ديديم يحيى (ع) چنين خلافت و سلطنتى را از پدر ارث نبرد، تا بگوييم زكريا (ع)
مىترسيده اين خلافت به دست غير يحيى بيفتد، و اصلا در زمان آن جناب بنى اسرائيل
سلطنت و قدرتى نداشته، همه در زير سلطه روم قرار داشتند، و روم بر ايشان حكم
مىراند.
ممكن است كسى اعتراض كند كه شما چرا اصرار داريد ارث در آيه را به
معناى متبادر از كلمه يعنى ارث مالى حمل كنيد نه ارث علم و امثال آن با اينكه نفوس
قدسى و نظرهاى بلندى كه توجه و تعلقى به اين عالم فانى و منقطع ندارند، و همه در
بند عالم باقى هستند و هيچ وقت و حتى به قدر يك بال مگس توجهى و عنايتى به متاعهاى
دنيوى ندارند، آنهم مانند زكريا كسى كه در ميان اين طائفه از نفوس پاك معروف به
كمال انقطاع و شدت تجرد از دنيا است، و عادتا محال است كه اين ترس را داشته باشد
كه بعد از مرگش اموالش به دست غير بيفتد، و يا به خاطر دلبستگى به دنيا دچار اندوه
گشته از خدا بخواهد (آنهم اينطور التماس كند) كه فرزندى به او بدهد كه وارث اموال
او گردد، و معلوم است كه چنين درخواستى از كمال محبت و علاقه او به دنيا و زخارف
آن حكايت مىكند، و اگر براى رفع اين اشكال بگويى ترس او از اين بوده كه خويشانش
اموالش را در راه غير مشروع خرج كنند، لذا از خدا وارثى مرضى طلب كرد تا به وسيله
ارث كه خود يكى از اسباب ملكيت است، مالك مال او شود و در راه رضاى خدا صرف كند،
مىگوييم وقتى به حكم ارث مالى از آن وارث شد در هر راهى كه صرف كند خودش مسئول
است و ربطى به مورث او ندارد، و مورث را عذاب و عتاب نمىكنند.
علاوه بر اينكه او مىتوانست چنين ترسى را از خود دور كند و قبل از
مرگش خودش به دست خود اموال خويش را تصدق دهد و همه را در راه خدا به مصرف برساند،
و براى پسر عموها چيزى نگذارد، و ايشان را به خاطر بديشان محروم سازد. از همه
اينها مىفهميم كه مقصود آن جناب از درخواست فرزند جز اجراى احكام الهى و ترويج
شريعت و بقاى نبوت در اولادش چيز ديگرى نبوده.
ما در پاسخ اين اعتراض مىگوييم: اين اعتراض وقتى متوجه ما مىشود كه
خواسته باشيم همانطور كه شما خيال كردهايد بگوييم زكريا (ع) در اين دعايش از خدا
فرزندى خواسته كه اموالش بعد از مرگش به وى منتقل شود و به دست اشرار از
خويشاوندانش نيفتد، و ما كى چنين حرفى زدهايم، ما مىگوييم مقصود اصلى و اولى از
جمله(وَلِيًّا يَرِثُنِي)
درخواست فرزند است، هم چنان كه ظاهر از كلام آن جناب در سوره آل عمران كه
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 14 صفحه : 14