نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 10 صفحه : 17
آن دو تلازم هست. كسى
كه از آخرت غافل است و آن را فراموش كرده و همواره به ياد دنيا است قهرا از آيات
خدا نيز غافل خواهد بود. و اين آيه قريب المضمون با آيه زير است كه مىفرمايد:(فَأَعْرِضْ عَنْ مَنْ تَوَلَّى عَنْ
ذِكْرِنا وَ لَمْ يُرِدْ إِلَّا الْحَياةَ الدُّنْيا، ذلِكَ مَبْلَغُهُمْ مِنَ
الْعِلْمِ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ)[1] چون اين آيه نيز دلالت دارد بر اينكه اعراض از
ذكر خدا غفلت از آيات او است، و باعث آن مىشود كه ديد آدمى كوتاه گشته، علم او
تنها در چهار ديوارى تنگ زندگى دنيا و شؤون آن دور بزند. آرى، كسى كه از ياد خدا
غافل است خواستش نيز از چهار ديوارى زندگى مادى دنيا فراتر نمىرود، و اين خود
ضلالت از راه خدا است، كه در آيه زير اين ضلالت به فراموشى روز حساب تعريف شده،
مىفرمايد:(إِنَّ
الَّذِينَ يَضِلُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ لَهُمْ عَذابٌ شَدِيدٌ بِما نَسُوا
يَوْمَ الْحِسابِ)[2]
[اعتماد به
معاد يكى از اصول و پايههاى دين است و انكار لقاء اللَّه و فراموشى روز حساب و
دلبستگى به زندگى دنيا اساس انكار دين مىباشد]
پس، روشن شد
كه انكار لقاء اللَّه و فراموشى روز حساب موجب اين است كه انسان به زندگى دنيا
راضى شود و به جاى آخرت بدان اطمينان و دلگرمى يافته، علم و معرفتش و خواست و ارادهاش
منحصر در همين چهار چوب تنگ دنيا شود، و چون مدار و معيار بر حقيقت ذكر، است و
اينكه آدمى جدا و واقعا در طلب آخرت و رضاى خدا باشد، لا جرم هيچ فرقى نيست بين آن
كسى كه به كلى منكر معاد و لقاء خداست و بين آن كسى كه هم قولا و هم فعلا به زندگى
دنيا راضى است و يا اينكه فعلا به زندگى دنيا راضى است اما لفظا قائل به معاد است.
و نيز روشن گرديد كه اعتقاد به معاد يكى از اصول و پايههايى است كه استوارى دين
بر آن بنا نهاده شده است، چون با سقوط اين پايه امر و نهى و وعده و وعيد و بلكه
اصل نبوت و وحى ساقط مىشود، و معلوم است كه با سقوط اينها دين الهى بكلى باطل
مىشود.
(أُولئِكَ مَأْواهُمُ النَّارُ بِما كانُوا يَكْسِبُونَ)- اين جمله، جزاى
آنان را بيان مىكند و مىفرمايد كه جزاى اعمالى كه كردند آتش جاودانه است.
[مراد از
هدايت مؤمنين به ايمانشان، و اشاره به رابطه بين ايمان و عمل و آثار هر يك]
(إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ يَهْدِيهِمْ رَبُّهُمْ
بِإِيمانِهِمْ ...) اين آيه شريفه بيانگر عاقبت أمر مؤمنين و پاداشى است كه
خداى تعالى در برابر
[1] پس روى از كسى كه از ذكر ما اعراض مىكند و جز زندگى دنيا
نمىخواهد بگردان، چون بيش از اين معرفت ندارد، محققا پروردگار تو داناتر است به
كسى كه از راه او گمراه شده. سوره نجم، آيات 29 و 30 .
[2] محققا كسانى كه از راه خدا گمراه شدند عذابى شديد دارند،
بدان جهت كه روز حساب را فراموش كردند. سوره ص، آيه 26
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 10 صفحه : 17