خواب آلود جوان، توجّه حضرت را به خود جلب مى‌كند. خطاب به آن جوان عرض مى‌كند: چرا خواب آلودى؟ عرض كرد: راز و نيازهاى شبانه خواب را از من ربوده است. گويا با چشم خود دوزخيان را در دوزخ، و بهشتيان را در بهشت مشاهده مى‌كنم! پيامبر كه گفتار آن جوان مجاهد را تصديق كرده بود، فرمود:

«هذا عَبْدٌ نَوَّرَ اللَّهُ قَلْبَهُ‌

؛ اين (جوان) بنده‌اى است كه (در سايه مجاهدت و مبارزه با هواى نفس) خداوند قلبش را نورانى كرده است». [1]

آرى! هنگامى كه بت خودخواهى و خودمحورى بشكند، زمانى كه هوا و هوس از حريم قلب دور شود، آن‌گاه كه انسان در مسير قرب الى اللَّه گام بردارد، دست يافتن به اين مقامات تعجّبى نخواهد داشت. هر كس كه در اين راه موفّق شود، به آن مقامات مى‌رسد. عالم باشد يا عامى، پير باشد يا جوان، زن باشد يا مرد، بزرگ باشد يا كوچك.

البته شكّى نيست كه جوانها راحت‌تر اين راه را طى مى‌كنند.

3. توجّه به ذ كر خدا؛

سومين گام در مسير سير و سلوك، توجّه به ذكر و ياد خداست. اينكه چه ذكرى بگويد مهم نيست، مهم اين است كه همواره به ياد خدا باشد، چه با ذكر «اللَّه اكبر» يا «سبحان اللَّه» يا «لا اله الا اللَّه» يا «لا حول و لا قوة الا باللَّه» يا «الحمدللَّه» يا «ذكر يونسيّه» يا اذكار ديگر باشد. آرى مهم اين است كه حالت غفلت را تبديل به حالت يادآورى و توجّه كنيم، كه شيطان در اين حالت مجالى براى فعاليّت نخواهد يافت.

بنابراين، هر ذكرى كه مايليد بگوييد، امّا در هر زمان و به هر مقدار كه توان داريد تكرار كنيد، و با ياد و نام خدا كشتى متلاطم و طوفانى درون جانتان را آرام نموده، آن را به سرمنزل مقصود برسانيد.

نتيجه اينكه اصول سه گانه «توبه»، «مبارزه با هواى نفس» و «توجّه به ذكر خداوند» انسان را در مسير سير و سلوك موفّق مى‌كند.

[1]. اصول كافى، ج 2، ص 53 (كتاب الايمان و الكفر، باب حقيقة الايمان و اليقين، ح 2 و 3).