سوگندهاى پر بار قرآن - مكارم شيرازى، ناصر

نام کتاب : سوگندهاى پر بار قرآن نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 569

مقدّمه	27
تفاوت تفسير موضوعى و ترتيبى	27
سوگندهاى پرمعناى قرآن	27
تنوّع سوگندهاى قرآن	28
پيش‌نيازهاى بحث	28
ميوه‌هاى اين مباحث	29
عظمت قرآن مجيد	29
توصيف قرآن از زبان پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله	32
تفكّر و تأمّل در مضامين آيات قرآن	33
1. حكم شرعى سوگند ياد كردن‌	35
اقسام سوگند	36
سوگندهاى دروغ و مجازات شديد آن	37
سوگند دروغ در روايات اسلامى	39
ترك سوگند راست حتّى با ضرر مالى!	40
كفّاره سوگند	41
سه راه حل	46
شايعه پراكنى، بلاى عصر ما	48
3. ماهيّت و محتواى سوگند	49
4. فلسفه سوگندهاى خداوند	50
2. سوگند به غير خدا	43
اسلام آيين انديشه و تفكّر	53
در چه امورى بينديشيم؟	53
1. تفكّر در جهان آفرينش‌	54
2. انديشه در تاريخ گذشتگان‌	54
3. تفكّر در آيات الهى‌	55
4. تفكّر در مثالهاى قرآن‌	55
تفسير سوگندهاى قرآن در كلام دانشمندان‌	57
5. شيوه‌هاى بحث از قسم‌هاى قرآن‌	57
فصل اوّل: سوگندهاى يازده گانه‌	59
قسمهاى يازده‌گانه و تهذيب نفس‌	61
«مُقْسَمٌ بِه‌» و «مُقْسَمٌ لَهُ» و رابطه بين اين دو	61
تفكّر در كلام اميرمؤمنان على عليه السلام	56
نكته اوّل: آنچه خداوند بدان سوگند خورده است‌	62
خورشيد عالمتاب	63
الف) عظمت خيره كننده خورشيد	63
د) شعله‌هايى از خورشيد	65
ه) جاذبه خورشيد	65
آثار و اسرار نور خورشيد	65
1. همه چيز مرهون نور خورشيد!	66
2. پرورش موادّ غذايى با نور آفتاب‌	66
3. بارانها و نور آفتاب‌	66
4. رابطه نور خورشيد و بادها	67
5. آفتاب منشأ زيباييها	67
6. نور خورشيد منبع انرژيها	68
سوگند به ماه	69
برخى از ويژگى‌هاى ماه درخشان!	70
الف) حجم كره ماه‌	70
ب) وزن ماه‌	70
ج) زندگى در كره ماه‌	70
د) حركت كره ماه‌	70
ه) فاصله ما تا كره ماه‌	71
و) روز و شب در ماه‌	71
گوشه‌اى از بركات كره ماه	71
1. ماه، تقويمى طبيعى!	72
ب) وزن خورشيد	64
ج) درجه حرارت خورشيد	64
2. جزر و مد	73
يك توصيه مهم	74
سوگند به روح انسان	74
نفس و معانى آن	74
3. وجدان بيدار انسان‌	76
4. هوا و هوس‌	77
روح در قرآن	78
روح نباتى، حيوانى و انسانى	79
آنچه در درون ماست!	81
معارف دينى فطرى است!	81
نكته دوم: آنچه خداوند براى آن سوگند خورده است‌	85
اهميّت تزكيه نفس	86
1. انسان‌	75
2. روح انسان‌	75
تزكيه نفس چيست؟	87
تزكيه در كلام پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله	89
راه پاك ماندن	90
پاكسازى نفس	90
راه تهذيب نفس	91
سير و سلوك	92
1. توبه؛	94
2. مبارزه با هوا و هوس؛	94
3. توجّه به ذ كر خدا؛	95
برنامه چهارمادّه‌اى!	96
ريشه مشارطه	96
ريشه مراقبه	97
ريشه محاسبه	97
ريشه معاقبه	98
آثار تهذيب نفس در دنيا	100
ميوه‌هاى معنوى تهذيب نفس	102
آخرين نكته!	105
پاداش مخلَصين	105
نكته سوم: رابطه «مُقْسَمٌ بِه» و «مُقْسَمٌ لَهُ»	106
فصل دوم: سوگندهاى پنجگانه‌	109
شرح و تفسير	112
تفسير اوّل: زندگى بنى‌اسرائيل‌	112
1. سوگندهاى سوره طور	111
تفسير دوم: مقدّسات تشريعى و تكوينى‌	114
تفسير سوم: تفسيرى متفاوت‌	116
نكته دوم: تفسير مقسم له‌	120
رابطه قسم‌ها با مقسم له	123
تناسب بين جرم و جريمه	122
2. سوگندهاى سوره مرسلات‌	125
نكته اوّل: شرح و تفسير سوگندها	125
تفسير اوّل: بادهاى باران آفرين‌	126
مأموريّت بادها!	127
1. آبيارى كره زمين‌	128
2. بارور كردن گياهان‌	128
3. تعديل هوا	128
4. جابجايى هوا	129
5. توليد امواج در درياها	129
نكته دوم: تفسير مقسم به‌	130
نكته سوم: پيوند قسم‌ها با مقسم به‌	131
تفسير دوم: فرشتگان فرمانبردار	132
فرشتگان در معارف اسلامى	134
مأموريّت‌هاى ملائكه	134
فرشتگان در كلام اميرمؤمنان	138
فلسفه آفرينش فرشتگان	138
ملائكه چگونه‌اند؟	139
3. سوگندهاى سوره نازعات‌	141
تفسير اوّل: گروههاى از فرشتگان‌	141
مقسم له چيست؟	143
پيامهاى سوگندهاى پنجگانه	143
تفسير دوم: مجاهدان راه خدا	148
پيام سوگندها طبق تفسير دوم	150
ابرمرد جهاد و شهادت!	155
4. سوگندهاى سوره فجر	157
شرح و تفسير: تفكّر و انديشه‌	157
سوگندهاى پنجگانه و اعمال حج	158
اسرار مراسم حج	160
1. اجتماع روزانه‌	160
2. اجتماع هفتگى‌	161
3. اجتماع سالانه‌	161
فلسفه اعمال حج	162
1. فلسفه اخلاقى‌	162
2. فلسفه سياسى‌	164
3. فلسفه فرهنگى‌	164
4. فلسفه اقتصادى‌	165
تفسيرهاى مختلف، براى آيه واحد!	165
تفسير دوم: تفسيرى وسيع‌تر	167
تفسيرهاى ديگرى براى فجر	171
مقسم له	173
پيام سوگندهاى پنجگانه و مقسم له	175
فصل سوم: سوگندهاى چهارگانه‌	181
سوگندهاى مبهم	184
الف) تفسيرى از حضرت على عليه السلام‌	184
ب) سوگند به باران‌	185
مقسم له: اهميّت معاد	186
رابطه قسم‌ها با مقسم له: اهميّت مبدأ و معاد	187
حساب و كتاب در همه چيز	188
2. سوگندهاى سوره انشقاق‌	191
نكات چهارگانه	191
سوگندهاى چهارگانه	195
1. سوگندهاى سوره ذاريات‌	183
شرح و تفسير مقسم له	198
آينه عبرت!	200
3. سوگندهاى سوره بروج‌	203
شرح و تفسير سوگندهاى چهارگانه	203
شرح و تفسير مقسم له	206
رابطه قسم‌ها و مقسم له	207
شكنجه ممنوع!	208
4. سوگندهاى سوره تين‌	209
نظريّات سه گانه در تفسير قسم‌هاى چهارگانه	209
1. ساختمان ميوه‌ها، شاهكار عجيب خلقت‌	211
2. طور سينين‌	212
3. مكّه و نعمت امنيّت‌	213
مقسم له	214
توضيح چند نكته	215
1. معناى تقويم‌	215
2. ارزش انسان از دو ديدگاه‌	215
الف) نمايندگى پروردگار	216
ب) روح خدايى!	216
ج) معلّم فرشتگان!	217
سؤال: علم الاسماء چيست؟	218
د) مسجود فرشتگان‌	218
3. اسفل سافلين چيست؟	219
نقش مهمّ دوست	221
شأن نزول آيات مورد بحث	222
دوست بد در كلام اميرمؤمنان عليه السلام	223
ايمان و عمل صالح، اركان اساسى احسن تقويم	224
تعريف ايمان	226
عمل صالح چيست؟	227
الف) آبيارى گوسفندان‌	228
ب) حضانت فرزندى يتيم‌	229
گستره عمل صالح	231
ج) يك شب ميهمان‌دارى‌	230
فصل چهارم: سوگندهاى سوره بلد	235
1. سوگندهاى سوره بلد	237
چرا سوگند به مكّه؟	237
كدام پدر و فرزند؟	239
فلسفه سوگندهاى سه گانه	240
دنياى عجيب جنين	241
ظلمات ثلاث چيست؟	241
اين همه سوگند براى چه؟	242
فلسفه رنجها و بلاها و مشكلات	243
1. بيدار كردن انسان از خواب غفلت‌	244
2. تقويت روح و جسم انسان‌	246
4. نتيجه گناهان‌	248
3. مشكلات خود ساخته‌	247
5. بازگشت بسوى خدا	249
6. بلايا براى آزمايش‌	250
7. مشكل ظاهرى و نعمت واقعى‌	250
1. تفاوت محتوايى‌	254
2. تفاوت شكلى‌	254
2. سوگندهاى سوره صافّات‌	253
تفاوت سوره‌هاى مكّى و مدنى	253
تفاسير سه گانه، براى سوگندهاى سه گانه	255
تفسير اوّل: فرشتگان‌	255
تفسير دوم: رزمندگان اسلام‌	258
تفسير سوم: علما و دانشمندان‌	259
مقسم له، يا چيزى كه براى آن سوگند ياد شده	260
الف) تفاوت «اله» و «اللَّه»	260
ب) كارآيى بت‌ها از نظر بت‌پرستان‌	261
ج) اثبات اعتقاديّات با سوگند!	261
د) تفسير المشارق‌	263
حديث طلا و نقره!	267
3. سوگندهاى سوره مدّثر	269
اوّلين سوره‌اى كه بر پيامبر نازل شد!	270
تفسيرى ديگر براى مشارق ومغارب	265
ه) بت‌هاى عصر ما!	265
سوگند دوم: قسم به شب‌	274
1. شب سبب تعديل حرارت‌	274
2. شب مايه آرامش‌	275
چرا سوگند به آخر شب؟	275
سوگندهاى سه گانه	271
سوگند اوّل: قسم به ماه‌	271
نماز شب در آيات قرآن	276
سوگند سوم: قسم به روشنايى صبح‌	279
ارتباط سوگندهاى سه گانه	279
نماز شب در روايات	277
مقسم له (آنچه براى آن سوگند خورده شده)	281
ترك اولى‌ چيست؟	282
4. سوگندهاى سوره تكوير	285
نشانه‌هاى دوازده‌گانه آغاز قيامت	285
سوگندهاى سه گانه	286
سوگند اوّل: پنج ستاره معروف‌	287
سوگند دوم: قسم به سحرگاهان «	289
سوگند سوم: قسم به صبحگاهان «	289
اين همه قسم براى چه؟	290
خنّس، جوار و كنّس	288
هدايتهاى قرآن	292
آسمان در قرآن	296
الف) حرارت بى‌نظير!	298
ب) حجمى بزرگ!	298
ج) جاذبه‌اى خيره كننده!	298
د) فاصله بسيار دور	299
5. سوگندهاى سوره ليل‌	301
سوگند اوّل و دوم: قسم به شب و روز	302
سوگند سوم: قسم به جنس نر و ماده‌	304
دو جنسى‌ها و تغيير جنسيّت	305
تغيير جنسيّت‌هاى صورى	306
زمامدار مسلمين	307
على عليه السلام و حلّ مشكلات لاينحل	306
شأن نزول	309
مقسم له	311
توصيف سخاوت از زبان معصومين عليهم السلام	312
نقش ايمان به آخرت در پرورش فضايل اخلاقى	314
سخاوتمند حقيقى	314
بخل در روايات	315
6. سوگندهاى سوره والعاديات‌	317
شأن نزول: غزوه ذات السلاسل، يا مراسم حج؟	317
ادلّه طرفداران مكّى بودن سوره عاديات	319
دليل طرفداران مدنى بودن اين سوره	320
شرح و تفسير قسمهاى سه گانه	320
جهاد دفاعى!	323
جهاد در قرآن مجيد	322
جهاد قانون طبيعت	322
غفلت منشأ ناسپاسى‌ها	326
اين سوگندها براى چيست؟	325
مطلب اوّل: انسان ناسپاس است «	325
شكر نعمت در روايات	327
مطلب دوم: مال پرستى‌	329
انسان مذموم است يا ممدوح؟	330
فصل پنجم: سوگندهاى دوگانه‌	331
1. سوگندهاى سوره قلم‌	333
سوگند اوّل: قسم به قلم‌	333
سوگند دوم: قسم به «ما يسطرون»	335
نقش قلم در عصر و زمان ما	337
آزادى قلم تا كجا؟	338
ارزش قلم	336
ارزش قلم از ديدگاه امام صادق عليه السلام	339
اين سوگندها براى چه؟	341
1. پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله مجنون نيست!	341
2. پاداشى جاودانه براى پيامبر صلى الله عليه و آله‌	341
ب) برچسب جادوگرى!	343
ج) برچسب كاهن!	343
د) برچسب شاعر!	344
3. اخلاق عظيم پيامبر صلى الله عليه و آله‌	342
مقسم له اوّل: برچسبهاى ناروا	342
الف) برچسب جنون!	342
فلسفه برچسب جنون	345
فلسفه برچسب جادوگرى	346
اسعد بن زراره!	346
اعتراف وليد بن مغيرة	347
پيشگويى و كهانت از منظر شرع	350
فلسفه برچسب كهانت	349
سرچشمه‌هاى كهانت	349
فلسفه برچسب شاعر	352
مقسم له دوم: پاداش پيامبر صلى الله عليه و آله‌	353
مقسم له سوم: اخلاق پيامبر صلى الله عليه و آله‌	354
ب) عفو و بخشش مردم مكّه‌	356
عفو و بخشش پيامبر صلى الله عليه و آله	355
الف) عفو همسايه يهودى‌	355
رابطه قسمها و مقسم له	358
اخلاق اسلامى	359
تفسير اخلاق عظيم	358
اخلاق اسلامى در جامعه اسلامى	361
2. سوگندهاى سوره حاقّه‌	365
سعادت و ابزار آن	366
چشم، يكى از مهمترين ابزارهاى شناخت	366
سوگندهاى دوگانه: ديدنيها و ناديدنيها	368
اين سوگندهاى مهم براى چه؟	371
رابطه قسم و مقسم له	371
اثبات حقانيّت قرآن با سوگند!	372
كريم كيست؟	373
شكر نعمت ولايت	369
سوگند دوم: قسم به وجدان بيدار	377
حالت اوّل: نفس امّاره‌	377
حالت دوم: نفس لوّامه‌	377
3. سوگندهاى سوره قيامت‌	375
سوگند اوّل: قسم به روز قيامت‌	375
حالت سوم: نفس مطمئنّه‌	379
راه رسيدن به نفس مطمئنّه	380
رابطه قيامت و نفس لوّامه	381
مقسم له: معاد جسمانى‌	382
چرا استخوانها؟	384
قدرت نمايى پروردگار	384
نفس امّاره در كلام مولاى متّقيان على عليه السلام	386
معاد جسمانى و روحانى	385
4. سوگندهاى سوره طارق‌	389
آسمان چيست؟	389
طارق چيست؟	390
عالم عجيب ستارگان!	393
هدف از سوگندها: توجّه به معاد و قيامت‌	395
فلسفه سوگند به آسمان و ستارگان درخشان	392
نامه اعمال در آيات قرآن	396
چگونگى معاد و بازگشت انسانها	398
تفسير «صلب» و «ترائب»	398
5. سوگندهاى سوره ضحى‌	401
تفاوت‌هاى سوره‌هاى مكّى و مدنى	401
شأن نزول: قطع موقّت وحى‌	402
فلسفه قطع موقّت وحى	402
جنين‌شناسى، يا خداشناسى؟	400
شرح و تفسير سوگندها	404
سوگند به روز و شب براى چه؟	405
عاقبت به خيرى	407
آزار و اذيّتهاى مشركان	407
محبّتهاى خداوند	407
اميدوار كننده‌ترين آيه قرآن!	408
محدوده شفاعت	410
سه نعمت بزرگ و سه وظيفه حسّاس	411
نعمت اوّل: پناه دادن به هنگام يتيمى!	411
نعمت سوم: كمك‌هاى مالى‌	413
پيامبران دردآشنا	413
نعمت دوم: يافتن به هنگام گم شدن!	412
وظيفه اوّل: اكرام يتيمان‌	415
وظيفه سوم: بيان نعمتهاى الهى و شكر آن‌	419
شكر نعمت در روايات معصومين عليهم السلام	421
وظيفه دوم: رسيدگى به نيازمندان‌	417
تفسيرى ديگر براى آيه: سؤالات علمى و دينى‌	417
فصل ششم: سوگندهاى يگانه‌	425
1. سوگند نخست سوره نحل‌	427
اسلام آيين خشونت يا رحمت؟	422
شرح و تفسير آيه	428
سخنى پيرامون واژه «اللَّه»	428
ريشه اصلى كلمه «اللَّه»	429
2. بدعت حرام؛	432
بدعت در آيات قرآن	433
سوگند به «اللَّه» براى چه؟	430
بدعت مشروع و نامشروع!	430
1. بدعت مجاز؛	430
منشأ مشكلات عصر جاهليّت	436
بدعت خاص و عام	437
وظيفه دانشمندان در مقابل بدعتها	435
آثار و عواقب بدعت!	439
الف) بدعت و ناسازگارى آن با توحيد	439
ب) بدعت عامل تفرقه!	440
ج) بدعت و محو دين‌	440
ه) اعمال بدعت‌گذار قبول نيست!	441
د) بدعت و هواپرستى‌	440
سرچشمه بدعت	442
2. سوگند دوم سوره نحل‌	445
آنچه سوگند به آن ياد شده و مقسم‌له	445
اتمام حجّت با آمدن پيامبران	446
تسويلات شياطين عصر ما	449
گناه در لباس عبادت!	450
سلطه شيطان چگونه است؟	452
مبادى تزيين اعمال	452
1. شيطان‌	452
تسويلات شيطانى	448
2. هواى نفس‌	453
3. خداوند متعال!	453
4. دوستان بد	455
5. طبيعت بعضى از اعمال!	455
3. سوگند سوره نساء	459
شأن نزول: اختلاف زبير و حاطب‌	459
سوگند به ربّ	460
مقام تسليم	461
4. سوگند سوره حجر	465
شرح و تفسير: سؤال از اعمال انسان‌	465
الف) از چه كسانى سؤال مى‌شود؟	465
ب) از چه مى‌پرسند؟	466
سؤال از نعمتها در روايات	469
5. سوگند سوره مريم‌	471
شرح و تفسير آيه سوگند: معاد جسمانى‌	471
سؤال از نعمتها	467
نكات قابل ملاحظه	474
1. سوگند به پروردگار محمّد صلى الله عليه و آله‌	474
2. فايده جمع كردن ظالمان در اطراف جهنّم‌	474
3. منكران معاد و شياطين‌	475
4. سردمداران ظلم، جلودار جهنّميان‌	475
تقوا از ديدگاه امام صادق عليه السلام	478
تقوا در نظر امام المتّقين	479
5. تقوا مايه نجات‌	476
حقيقت تقوا	476
6. سوگند سوره ذاريات‌	481
شرح و تفسير: نشانه‌هاى سه گانه توحيد	481
تقدير روزى يا تلاش براى روزى؟	485
معضل بيكارى و وظيفه مسئولين	487
ب) حيوانى كه نه مادرش را مى‌بيند و نه فرزندش را!	489
ج) موجودات زنده اعماق درياها	490
د) چگونگى تغذيه جنين‌	491
2. فلسفه تلاش براى كسب روزى‌	491
3. رزق و روزى و ظرفيّتها	492
مباحث تكميلى	488
1. وسعت رزق و روزى خدا!	488
الف) گرده افشانى در گلها و گياهان و درختان‌	488
4. روزى غير منتظره چرا؟	493
5. اهميّت روزى حلال‌	493
مشرق و مغرب در قرآن‌	496
7. سوگند سوره معارج‌	495
شرح و تفسير	495
على عليه السلام و تقاضاى بى‌مورد عقيل	500
آثار ايمان به معاد	499
تأثير ايمان به معاد در زندگى حضرت على عليه السلام	499
على و هديه شبانه!	502
8. سوگند سوره حجر	505
قصه عذاب قوم لوط	505
چند نكته قابل توجّه	506
درس‌هاى عبرت داستان قوم لوط	507
الف) بدبختى نتيجه هواپرستى!	507
ب) مستى هواپرستى!	507
ه) خشك و تر با هم نمى‌سوزد	510
و) حاكميّت ضوابط بر روابط	510
ج) سرعت عذاب الهى‌	508
د) عذاب با عوامل حيات!	508
مستى دنياى امروز	511
9 تا 12. سوگند سوره‌هاى يس، صاد، ق و دخان‌	513
ب) صفات چهارگانه قرآن‌	516
نكات سه گانه	515
الف) ارتباط حروف مقطّعه و سوگندها	515
ج) اين قسم‌ها براى چيست؟	519
13. سوگند سوره عصر	521
سوگند به عصر	521
عصر در لغت	521
عصر در كلمات مفسّران	522
1. غروب آفتاب‌	522
2. مجموعه تاريخ بشر	523
الف) فيل سواران ابرهه‌	524
ب) سدّ عظيم خاكى قوم سبأ	526
فضائل على عليه السلام از زبان سعد بن وقاص	527
على خلاصه پيامبران بزرگ عليه السلام	528
3. عصر قيام پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله‌	530
4. عصر قيام حضرت مهدى‌	532
مدّعيان دروغين!	533
5. وجود انسان‌	533
6. فشارها و حوادث‌	535
7. نماز عصر	536
كدام تفسير صحيح است؟	538
آنچه براى آن قسم ياد شده است	538
خسران عظيم!	540
دستور العمل‌هاى چهار مادّه‌اى	541
1. ايمان‌	541
مؤمنان راست قامت	541
2. عمل صالح‌	544
كميّت يا كيفيّت؟	544
تجارت پرسود	543
رساله حقوق امام چهارم	547
3. تواصى به حقّ‌	546
حق از ديدگاه امام اميرالمؤمنين عليه السلام	548
4. تواصى به صبر	550
مهمترين حقوق	549
حق و حقوق برادران دينى	549
صبر در آيات قرآن	551
صبر از ديدگاه امام على عليه السلام	552
اقسام صبر	552
14 و 15. سوگند سوره نجم و واقعه‌	555
اهميّت كارهاى زيربنايى	556
كدام ستاره؟	557
لحظه غروب ستارگان	557
سوگند به مدار ستارگان	558
آنچه براى آن قسم ياد شده است	559
قرآن كريم	560
دراست قرآن و آثار فراوان آن	561
16. سوگند سوره ذاريات‌	563
حُبُك، معجزه علمى قرآن!	563
سوگند به آسمان براى چه؟	566
لجاجت و تعصّب	567

نام کتاب : سوگندهاى پر بار قرآن نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 569

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست