نتيجه اينكه روشهايى در سير و سلوك قابل پذيرش و عمل است كه از فيلتر قرآن و اهل‌بيت عليهم السلام عبور كند، كه يك نمونه آن به شرح زير است:

اين روش سير و سلوك مركّب از سه اصل است:

1. توبه؛

غالب علماى اخلاق اوّلين گام سير و سلوك الى اللَّه را توبه شمرده‌اند؛ توبه از گناهان و خطاهاى گذشته، و تصميم بر اصلاح و جبران آن در آينده. البتّه توبه شرايط مختلف، مراحل متعدّد، مقدّمات عديده، و مباحث فراوانى دارد كه در اين مختصر نمى‌گنجد، بدين جهت به آن نمى‌پردازيم.

2. مبارزه با هوا و هوس؛

جهاد با نفس، و تسليم نشدن در برابر خواسته‌ها و اميال نفسانى، كه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله از آن به «جهاد اكبر» تعبير كرده است، گام دوم سير و سلوك است. يكى از مهمترين خواسته‌هاى نفسانى، كه مبارزه با آن بسيار مهم است، و ارباب سير و سلوك به آن فوق العاده اهميّت مى‌دهند، «إنانيّت» و «خودخواهى» و «خودمحورى» و «برترى‌جويى» و «خودپرستى» است. «انانيّت» بت بزرگى است كه تا سالك الى اللَّه آن را نشكند به خدا نمى‌رسد. و اگر موفّق به شكستن آن شود، پرده‌ها و حجابها كنار رفته، و اسرار بر او آشكار مى‌گردد. كسانى كه موفّق به اين مجاهدت بزرگ شده‌اند، تسبيح موجودات جهان هستى، كه در نگاه اسيران دنيا خاموش و ساكتند، را مى‌شنوند. هر چند نامحرمان توان شنيدن صداى آنها را ندارند.

ميثم تمّار هنگامى كه در كوفه بر لب شط قرار مى‌گيرد تا سوار بر قايق شود، از لابه‌لاى صداى باد خبر مرگ معاويه را مى‌شنود، و به ديگران اعلان مى‌كند! كوفه كجا و دمشق كجا! پس از چندى معلوم مى‌شود در همان روز معاويه از دنيا رفته است! [1] ميثم بر اثر مجاهدت با هواى نفس به اين مقام رسيده بود.

جوانى در نماز جماعت صبح پيامبر صلى الله عليه و آله شركت مى‌كند. پس از نماز چهره خسته و

[1]. سيماى ميثم تمّار، ص 75.