بلاغت در كلام است، كه گوينده علاوه بر بيان وجوب يك مطلب، درجه اهميّت آن را نيز با قسم به مخاطب خود تفهيم مى‌كند.

مثلًا خداوند مى‌خواهد اهميّت فوق العاده تهذيب نفس و مبارزه با هوا و هوس را بيان كند، و به انسانها بفهماند كه تا مسلّط بر هواى نفس خويش نشوند، شايسته نام انسان نيستند، اين كار را با قسمهاى پى در پى انجام مى‌دهد؛ قسم به خورشيد با عظمت و شعاع طلائيش، قسم به ماه و نور خيره‌كننده‌اش، قسم به تاريكى شب كه آرام‌بخش است، قسم به روشنايى روز كه بيدار كننده است، قسم به خالق جان و روح انسان، ... تنها كسانى كه دل و جان را تصفيه كنند و به تزكيه نفس بپردازند، و باطن خود را از آلودگيها پاك نمايند، رستگاران روز قيامتند. آرى! خداوند براى تبيين مقام شامخ جهاد با نفس، يازده بار قسم ياد كرده است.

يا در جاى ديگر، براى توجّه انسان به ارزش فوق العاده قلم، و اينكه اين ابزار ساده ممكن است تمدّن جمعيّتى را شكوفا، يا نابود سازد، به قلم و آنچه بوسيله آن نوشته مى‌شود، سوگند ياد مى‌كند.

بنابراين، يكى از فلسفه‌هاى سوگندهاى پروردگار، بيان درجه اهميّت چيزى است كه براى آن قسم خورده است.

ب) دومين فلسفه قسم‌هاى خداوند، بيان اهميّت و ارزش موجوداتى است كه به آنها سوگند ياد كرده است. خداوند متعال در مثال بالا، از يكسو مى‌خواهد اهميّت كم‌نظير جهاد با نفس را بيان كند، و از سوى ديگر انسان را وادار به مطالعه و تفكّر پيرامون موجودات با عظمتى همچون خورشيد، ماه، روز و شب، بناى رفيع آسمان، زمين پهناور، جان آدمى و مانند آن نمايد، تا با تفكّر و انديشه پيرامون اين نعمتهاى بزرگ الهى، معرفتش به پروردگار بيشتر، و عشقش به او سوزان‌تر، و اطاعت و پيرويش از وى عميق‌تر گردد.

در حقيقت قسمهاى قرآنى از اين زاويه كليد علوم و دانشهاست؛ چرا كه سبب بسيج انديشه انسانهاى متفكّر و انديشمند پيرامون موجوداتى مى‌شود كه خداوند به‌