خداوند در اختيار او قرار داده نيز پرسيده مى‌شود. در آيه 36 سوره اسراء مى‌خوانيم:

« «وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُوْلَئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا»؛ از آنچه به آن آگاهى ندارى پيروى مكن؛ چرا كه گوش و چشم و دل همه مسئولند».

آرى! از انسان در مورد نعمت شنوايى، بينايى و درك و فهم و شعور مى‌پرسند، كه چگونه از آنها استفاده كرده است.

در آيه 8 سوره تكاثر سؤال از نعمتها به صورت گسترده‌تر مطرح شده است، توجّه كنيد: « «ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنْ النَّعِيمِ»؛ سپس در آن روز (همه شما) از نعمتهايى كه داشته‌ايد بازپرسى خواهيد شد».

كلمه «نعيم» در اصطلاح ادبيّات عرب جمع مُحَلّى‌ به الف و لام است؛ يعنى نعيم جمع نعمت است، و الف و لام بر سر آن درآمده است. و چنين كلمه‌اى با اين شكل و هيئت دلالت بر عموم دارد. بنابراين مورد سؤال نعمت يا نعمتهاى خاصّى نيست، بلكه خداوند از تمام نعمتهايى كه بر انسان ارزانى داشته مى‌پرسد.

برخى از مفسّرين نعيم را تنها به «تندرستى» و «امنيّت» تفسير كرده‌اند.

عدّه‌اى ديگر آن را به «سلامتى» و «فراغ» تفسير نموده‌اند، و مى‌دانيم كه «فراغ» غير از سلامتى است. چرا كه ممكن است شخصى سالم باشد، امّا گرفتار انواع مشكلات خانوادگى و اجتماعى و شغلى باشد، به گونه‌اى كه خوابِ راحت نداشته باشد. امّا كسى كه فارغ از اين مشكلات است و گرفتارى خاصى ندارد، داراى نعمت فراغ است.

گروه سوم معتقدند كه منظور، «نعمت سلامت و امنيّت» است.

و برخى آن را به خصوص نعمت «ولايت» تفسير كرده‌اند. در روايتى آمده است كه امام صادق عليه السلام از ابوحنيفه پرسيد: منظور از نعيم در آيه مورد بحث چيست؟

عرض كرد: غذاست و طعام و آب خنك. امام عليه السلام فرمود: اگر خدا بخواهد روز قيامت تو را در پيشگاهش نگه دارد تا از هر لقمه‌اى كه خورده‌اى و هر جرعه‌اى كه نوشيده‌اى، سؤال كند، بايد در آنجا بسيار بايستى! عرض كرد: پس نعيم چيست؟