سؤال: آيا امكان دارد كسى در آن روز زير بار اعمالش نرود، و آنها را انكار كند؟

پاسخ: در دنيا راه انكار باز است، هر چند گاه قرائن وشواهد و شهود آن قدر زياد است كه متّهم چاره‌اى جز اقرار و اعتراف ندارد. مثلًا اگر متّهمى را گرفته باشند، و اثر انگشتانش را در صحنه جرم يافته باشند، و دوربين مدار بسته‌اى فيلم او را به هنگام ارتكاب جرم گرفته باشد، و به هنگام تعريف داستان توسّط متهم در نزد دوستانش، كسى اقرار و اعترافش را ضبط كرده باشد، چنين متّهمى با وجود اين ادلّه و قرائن غير قابل انكار، چاره‌اى جز اعتراف ندارد. و با توجّه به اينكه قرائن و شواهد موجود در جهان آخرت به مراتب قوى‌تر و بيشتر از قرائن دنيوى است، در آنجا هيچ راهى براى انكار نيست. اگر انسان گنهكار بخواهد گناهانش را انكار كند، دست و پا و ساير اعضا و جوارح و حتّى پوست بدنش بر عليه او گواهى مى‌دهند! اگر بخواهد انكار كند، به ناگاه صدايى از فلان قطعه زمين بر مى‌خيزد كه: خدايا! اين انسان در فلان روز و فلان ساعت فلان كار خلاف را بر روى من انجام داد! اگر بخواهد انكار كند، دو ملكى كه در تمام عمر همراهش بوده‌اند زبان به شهادت مى‌گشايند و كارهاى خلافش را با تمام جزئيّات بازگو مى‌نمايند! آيا در دادگاهى كه اينقدر شواهد و قرائن بر عليه متهم جمع‌آورى شده، امكان انكار جرم و گناه وجود دارد؟

واقعاً دادگاه قيامت عجيب است. زيرا شواهد و قرائن و شهود آن قدر فراوان و اطمينان‌بخش است كه ممكن است انسان خود متّهم، بازپرس، شاهد، و قاضى خويش باشد، و بر عليه خويش حكم صادر كند!

نتيجه اينكه تمام اعمال و كردار انسان در روز قيامت مورد سؤال قرار مى‌گيرد، و شرايط دادگاه به گونه‌اى است كه جاى هيچ انكارى نيست. اگر انسان واقعاً معتقد به مسأله سؤال از تمام اعمال در چنان دادگاهى باشد، كه نه توصيه مى‌پذيرد، و نه رشوه قبول مى‌كند، و نه امكان تقلّب در احكامش وجود دارد، هرگز مرتكب گناه نمى‌شود.

سؤال از نعمتها:

گستره سؤال، اختصاص به اعمال و كردار انسان ندارد، بلكه از نعمتهايى كه‌