« «... مَنْ قَتَلَ نَفْساً بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِى الْأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعاً وَمَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعاً ...»؛ هر كس انسانى را بدون ارتكاب قتل يا فسادِ در روى زمين بكشد، چنان است كه گويى همه انسانها را كشته؛ و هر كس انسانى را از مرگ رهايى بخشد، چنان است كه گويى همه مردم را زنده كرده است».

امام صادق عليه السلام در پاسخ سؤال كسى كه از تفسير آيه مذكور پرسيده بود، فرمودند:

«مَنْ حَرَقَ اوْ غَرَقَ‌»

يعنى منظور از «كشتن» و «نجات از مرگ» كه در آيه آمده، نجات از آتش سوزى يا غرقاب و مانند آن است. يعنى اگر شما در همسايگى خود يا جاى ديگر، شاهد حريقى باشيد كه جان شخصى را تهديد مى‌كند، و با اطّلاع دادن به آتش‌نشانى سبب نجات جان آن شخص شويد، طبق فرمايش امام صادق عليه السلام مشمول آيه شريفه شده و كار شما همچون نجات جامعه بشريّت است، يا اگر معلّم شنا و نجات غريق كسى كه در آستانه غرق شدن است را از مرگ حتمى نجات دهد، كار او آن قدر با ارزش است كه همسنگ نجات جامعه بشريّت خواهد بود. اين يك تفسير آيه كه ما آن را تفسير مادّى آيه مى‌ناميم.

امام عليه السلام پس از بيان تفسير اوّل، لختى سكوت نموده و سپس فرمودند:

«تَأْويلُهَا الْأَعْظَمُ انْ دَعاها فَاسْتَجابَ لَهُ‌

؛ تفسير ديگر، و تأويل اعظم و مفهوم بزرگتر آيه اين است كه ديگرى را به راه حق يا باطل دعوت كند، و او دعوتش را بپذيرد». [1]

بنابراين اگر ما انسانى كه در مسير گمراهى و انحراف قرار گرفته به جاده هدايت و صراط مستقيم رهنمون شويم، يا شخصى را كه در مسير كفر و بى‌ايمانى گام گذاشته به جاده ايمان و دين هدايت كنيم، به او زندگى معنوى بخشيده، و مشمول آيه مذكور خواهيم بود.

آرى! مسأله هدايت آن قدر مهم است كه از آن به زندگى معنوى تعبير شده است.

همان‌گونه كه در آيه شريفه 24 سوره انفال مى‌خوانيم:

[1]. نورالثقلين، ج 1، ص 620، ح 155.