در عصر و زمان ما موارد زيادى از بدرفتارى‌هاى مردان را نسبت به زنان مى‌بينيم و حتّى بسيار مى‌شود كه مردانى ازدواج كرده و همسران خود را رها مى‌كنند و به نقاط معلوم يا نامعلومى مى‌روند و به توصيه‌هاى مصلحين براى انتخاب راه صحيح همسرى و يا طريق مناسب جدايى گوش نمى‌دهند. آيا در اين گونه موارد راهى جز اين وجود دارد كه حكومت دخالت كند و شوهران همسر آزار و بى‌منطق را كه سبب عسر و حرج شديد براى زوجه شده‌اند و از حقّ طلاق سوء استفاده مى‌نمايند، وادار به انجام وظيفه اسلامى كند. نخست با او اتمام حجّت مى‌شود كه يا طلاق دهد يا به طرز شايسته و معقولى با همسرش زندگى كند؛ در غير اين صورت حاكم شرع او را طلاق مى‌دهد و تمام حقوق او را از شوهر مى‌گيرد.

همچنين تحقّق برخى از انواع طلاق طبق نظر برخى از فقها اهل سنّت نيز جز با اذن حاكم (سلطان) جايز نيست. (فقالت طائفة: لا يجوز إلّا بإذن السّلطان‌). [1]

ب) مسائل مربوط به تعليم و تربيت از وظايفى است كه بر دوش خود مردم گذاشته شده است، در فقه اسلامى از جمله حقوق فرزندان بر پدران و مادران «تعليم و تربيت» شمرده شده است.

امير مؤمنان على عليه السلام در باب حقوق فرزندان بر والدين فرمود:

«إنّ للولد على الوالد حقّاً، و إنّ للوالد على الولد حقّاً. فحقّ الوالد على الولد أن يطيعه فى كلّ شي‌ء، إلّا في معصية اللَّه سبحانه؛ و حقّ الولد على الوالد أن يحسِّن اسمه، و يحسِّن أدبه، و يعلّمه القرآن‌

؛ فرزند بر پدر و نيز پدر بر فرزند حق دارد، حقّ پدر آن است كه فرزند- جز در معصيت خداوند سبحان- از او اطاعت كند. ولى حقّ فرزند بر پدر آن است كه نام نيك براى او انتخاب كند، وى را نيكو ادب نمايد و به وى قرآن بياموزد». [2]

وهبه زحيلى، يادآور مى‌شود: كودكى كه به دنيا مى‌آيد بر والدين، دولت و جامعه در باب نگهدارى، تربيت و رفع نيازمندى‌هاى مادى و معنوى خود، حق دارد و بر والدين، جامعه و دولت است كه از او حمايت كنند و همچنين جامعه و دولت بايد حمايت ويژه‌اى از مادران داشته باشد.

(لكلّ طفل، منذ ولادته، حقّ على‌ والديه و مجتمعه و دولته فى الحضانة و التربية و الرّعاية المادّية و الأدبيّة.

على المجتمع و الدولة حماية الأمومة و تعهّدها برعاية خاصة). [3]

ولى به يقين ساماندهى اين مسأله و تهيّه برنامه‌هاى لازم و هماهنگ، بدون نظارت حكومت امكان‌پذير نيست. به همين دليل، در عصر و زمان ما وزارت تعليم و تربيت از مهمترين وزارتخانه‌هاى يك دولت است گرچه در سابق مسأله اين قدر پررنگ نبود با اين حال، حكومت‌ها بر امر تعليم و تربيت در مدارس و حتّى در مساجد نظارت داشتند و به يقين بدون نظارت حكومت و صرف هزينه‌هاى لازم از سوى او هدف نهايى تأمين نمى‌شود.

[1]. المحلّى‌ (ابن حزم)، ج 10، ص 235.

[2]. نهج البلاغه‌، حكمت 399.

[3]. الفقه الاسلامى و ادلّته‌، ج 8، ص 6450.