تا اينجا با معنى لغوى لفظ آشنا شديم، اكنون به تعريف توبه در اصطلاح عالمان دينى (تفسير، اخلاق وكلام) مى پردازيم.

دانشمندان اسلامى براى توبه تعريف هاى مختلفى نموده اند و از بررسى مجموع اين تعريف ها يك حقيقت به دست مى آيد، و آن اين كه واقعيت توبه، ندامت و پشيمانى از عمل ناپسند است، با تصميم قاطع بر عدم بازگشت به سوى آن.[1]

در مقام تحليل بايد گفت: در زمينه تحقق توبه، سه چيز به چشم مى خورد:

1. آگاهى انسان از پيامدهاى ناگوار عمل كه دامنگير انسان در دنيا و آخرت مى شود.

2. پشيمانى صميمانه و جدِّى از كارى كه كرده است و طبعاً چنين پشيمانى از علم پيشين نتيجه بدست مى آيد. و اگر چنين آگاهى به او دست نمى داد، هرگز ندامتى حاصل نمى شد.

3. در لحظه پشيمانى از گذشته، از انجام مجدد آن منصرف مى شود (تصميم بر ترك آن در آينده).

اكنون بايد ديد واقعيت توبه چيست؟ و كداميك از امور ياد شده حقيقت آن را تشكيل مى دهد، وكداميك حالت سبب يا نتيجه را دارد؟ بايد گفت: حقيقت توبه همان ندامت عميقى است كه فضاى روح را فرا مى گيرد. امّا علم به پيامدهاى ناگوار گناه و فاصله گرفتن از محبوب (خدا)، عامل پديد آمدن