مبتنى است. اشاعره به گمان اينكه اعتراف به استقلال عقل در اين زمينه مايه محدوديت مشيت الهى ميگردد، به كلى آن را انكار كرده وپيامدهاى آنها را پذيرفته اند، حتى از نظر آنها سوزاندن كودك بى گناه در دوزخ مانعى ندارد، در حالى كه «ماتريديه» در اينجا دوشادوش معتزله پيش مى روند.

بياضى كه از شارحان كلام «ماتريدى» در قرن يازدهم است مى گويد: ابو منصور ماتريدى حكم عقل را در مسأله استحقاق مدح وثواب ويا استحقاق نكوهش وعقاب مى پذيرد واز طريق حكم عقل، حكم الهى نيز كشف مى شود.

آنگاه به تبيين مقصود خود از حكم خرد مى پردازد ومى گويد: در اينجا ايجابى از ناحيه عقل در كار نيست (بلكه خرد كاشف يك حقيقت است) سپس مى گويد:عقل ميگويد:خدا عادل است ومحال است جائر وستمكار باشد، همچنانكه جايز نيست مطيع را معذب سازد.

گفتار ماتريدى درست همان گفتار معتزله است وهرگز معتزله حكم عقل را حاكم بر خدا نمى دانند، بلكه آن را كاشف از مشيت الهى مى انديشند ومى گويند: با توجه به مبادى حكيمانه كه در ذات خدا هست، صدور اين فعل از او محال است. ويك چنين داورى مايه محدوديت مشيت الهى نيست، بلكه اين خود مشيت الهى است كه به كمال آزادى، زيبا را انجام مى دهد ونا زيبا را ترك مى كند، درحالى كه بر هر دو قدرت وتوانايى دارد.

3ـ تكليف به بيش از توانايى

مسأله تكليف به بيش از توانايى يعنى مسأله «تكليف بمالايطاق» مورد قبول «اشعرى» است واو از آيات قرآن بر جواز آن استدلال مى كند ومى گويد:خدا به ملائكه گفت: (أنبئوني بأسماء هؤلاء) (بقره آيه 30) «مرا از نامهاى اين اشياء خبر