خدا تأثيرى در فعل ندارد.

گذشته از اين، پيدايش اراده و حدوث قدرت نيز سهمى از وجود و هستى دارد، قهراً خالق آن دو نيز خداست، در اين صورت، نتيجه نظريه كسب، اين است كه خدا پس از پديد آوردن اراده و قدرت در انسان، كار سومى صورت مى دهد و آن اينكه فعل را پديد مى آورد، و نتيجه اين مى شود كه هر سه از آن خداست و خلقت هر سه (قدرت، اراده، فعل) مربوط به او مى باشد و براى انسان جاى پايى در كارهاى خود نيست و لى خوشبختانه خدا در مواردى او را مورد لطف و انعام خود قرار مى دهد، و در موارد ديگر بر او خشم گرفته و او را مجازات مى كند.

ابوبكر باقلانى كه احياگر مكتب شيخ اشعرى است و در پرتو كوششهاى او، اين مكتب رنگ علمى به خود گرفت، در تفسير «كسب»، نظر ديگرى دارد كه از مجموع آنچه كه اشاعره در باره كسب گفته اند روشنتر است، هر چند گره گشا نيست.

وى مى گويد: دلائل عقلى، گواهى مى دهد كه قدرت حادث در انسان، صلاحيت براى آفرينش ندارد، (نتيجه اين كه قدرت موجود در عبد، خالق فعل او نيست، بلكه خالق فعل او همان خداست) ولى افعال انسان، در حدوث و تحقّق خلاصه نمى شود، بلكه فعل انسان، گذشته از تحقق، عناوينى و جهاتى دارد كه فقط مى تواند به انسان مستند باشد نه به خدا، آنگاه مى افزايد: ما بالبداهة ميان اين دو لفظ، فرق روشنى مى بينيم. مثلا : «اوجد» با «صلى و صام و قعد و قام»، تفاوت دارد:

بنابر اين، آنچه منسوب به خدا است نمى تواند به بنده انتساب پيدا كند، وهمچنين آنچه كه منسوب به انسان است به خدا نسبت داده نمى شود:

اكنون كه در فعل انسان، مانند نمازگزاردن وروزه گرفتن وبر خاستن ونشستن،