ملاك در تحسين و تقبيح، همان قسمت ملكوتى و جنبه والاگرايى انسان است، كه در آنجا «خود» انسان و مصالح شخصى وحتى مصالح نوعى، مطرح نيست، وخرد با صرف نظر از همه چيز و با در نظر گفتن متن قضيه، به داورى برخاسته ويكى را نيك و ديگرى را زشت مى شمارد و در اين داورى، فاعلها، محيطها، و اغراض ومصالح شخصى و نوعى براى او مطرح نيست، وى به هنگام بررسى قضايايى مانند پاسخ نيكى را به نيكى دادن، يا پاسخ نيكى را به بدى دادن، احترام به پيمان و يا پيمان شكستن، كشتن بى گناهان، از درون ذات خود برخى را نيك و برخى را زشت ميشمارد و مى گويد:

برخى را بايد انجام داد و از برخى ديگر بايد پرهيز كرد.

هر گاه از خرد سؤال شود، در اين داوريها، مصالح شخص ويا مصالح نوع را در نظر مى گيرد و داورى مى نمايد؟ با كمال روشنى پاسخ مى دهد:

ملاك براى داورى، خود قضيه است، نه مصالح فرد و يا اجتماع. و اگر از او سئوال شود:

آيا فاعل خاصى در اينجا مانند انسان مطرح است، يا در گرو فاعل خاصى از قبيل انسان و فرشته و غيره نيست؟

او پاسخ مى دهد: ملاك داورى، متن قضيه است، و كارهاى خوب براى همه خوب و كارهاى بد براى همه بد است.

و به ديگر سخن: آن كار، همه جا، و براى همه نيك و يا بد است.

اينجاست كه از داورى عقل، يك رشته قضاياى كلى كه براى خود ظرف وزمان مشخصى را نمى شناسد و به مكانى مقيد نمى باشد؟ استنباط مى شود. عقل، يك رشته واقعيتها را درك مى كند كه از آنها به حسن و قبح تعبير مى آوريم.