موجود حكيمى بايد كارى را انجام دهد و يا ترك كند، به گونه اى كه عقل از موضع حاكميت خود و محكوميت ديگرى سخن بگويد، بلكه همانگونه كه خرد، در حوزه عقل نظرى با دلائلى، قانون مساوى بودن سه زاويه مثلث را با دو زاويه قائمه كشف مى كند، همچنين خرد، در حوزه عقل عملى با توجه به حكيم و غنى و بى نياز بودن خدا از واقعيتى كشف مى كند، و آن اينكه فرد حكيم، گردِ كار قبيح نمى گردد، و در حقيقت، حكيم بودن او مانع از آن است كه به چنين كار قبيح و زشت، دست يازد، البته، اين مطلب نه به آن معناست كه خدا نمى تواند چنين كارى را انجام دهد، و يا در قدرت او نارسايى است، بلكه با توجه به قدرت گسترده و اينكه هيچ نارسايى براى ايجاد آن، وجود ندارد، مى گويد، خدا حكيم ودادگر است، اين دو صفت، او را از ارتكاب چنين فعلى باز مى دارد، و اين خدا است كه بر خود لازم دانسته است كه كارهاى او، از دائره حكمت بيرون نرود و گرد قبيح نگردد، عقل در اينجا نقشى جز كشف اين التزام كه از جانب خداست، ندارد.

آيات قرآنى مى گويد :

((كَتَبَ عَلى نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ))(انعام/12).

و باز مى فرمايد: ((كَتَبَ اللّهُ لاََغْلَبَنَّ أَنَا وَ رُسُلِى)) (مجادله/21).

اين دو آيه، از دو التزام گزارش مى دهد كه وحى آنها را باز گو كرده است و چون اين التزام از جانب خود خدا بوده، اراده او را محدود نساخته است، عين همين مطلب، در التزام خدا بر انجام عمل بر طبق خوبيها و دورى از زشتيها نيز حاكم است، حكيم بودن خدا و عدل و داد او، اين التزام را به دنبال آورده كه او بر خلاف آن انجام ندهد و خردهم، در پرتو نورانيتى كه خدا به او داده است، از آن پرده برميدارد و اين التزام را باز گو مى كند، چيزى كه هست، التزام نخست را شرع بازگو كرده و التزام دوم را عقل بيان نموده است. اگر التزام نخست و بيان آن، مايه