1 ـ ابن جوزى نقل مى كند كه پيشوايان مورد اعتماد گفته اند كه قرآن، كلام اللّه قديم است[2].
2 ـ تفكيك ميان دو مفهوم (غير مخلوق ـ قديم) كاملا سست و بى پايه است، زيرا مخلوق نبودن، تعبير ديگرى از قديم بودن است و اگر بر فرض مخلوق نبودن، حادث باشد، طبعا براى خود علتى خواهد داشت، زيرا نمى تواند خودبهخود، دل عدم را بشكافد و جامه وجود بپوشد و اگر علتى پيدا كرد، قطعا مخلوق خواهد بود، در اين صورت، نتيجه اين مى شود كه از يك طرف بگوييم كلام خدا مخلوق نيست و از طرف ديگر بگوييم حادث است و اين دو با هم سازگارنيستند.
اكنون براى روشن شدن موضع اهل حديث و اشاعره در برابر قرآن، بخشى از كلمات احمد بن حنبل و ابو الحسن اشعرى را ترجمه مى كنيم:
احمد بن حنبل، مى گويد: «قرآن كلام خداست و مخلوق نيست و هر كس گمان كند كه قرآن مخلوق است، او كافر است و حتى آن كس كه بگويد قرآن كلام خداست و از توصيف آن به يكى از دو صفت خود دارى كند، ناپاكتر از اولى است، آن كس كه بگويد، تلاوت و تلفظ ما، حادث و مخلوق است و قرآن كلام خداست، او پيرو جهم بن صفوان است و هر كس اين گروه را تكفير نكند، او نيز همانند آنان كافر است»[3].
[1] مجموعة الرسائل و المسائل، ج3، ص20. [2] المنتظم در ترجمه اشعرى، ج6، ص332. [3] كتاب السنه، نگارش أحمد بن حنبل، ص49.
نام کتاب : فرهنگ عقايد و مذاهب اسلامى نویسنده : سبحانی، علیرضا جلد : 2 صفحه : 209