ه. امداد الهى:

از اسباب بسيار مهمّ ايمان، هدايت و دستگيرى از ناحيه خود خداوند است. قرآن در اين باره خطاب به پيامبر 6 مى‌فرمايد: «بر تو منّت مى‌نهند كه اسلام آورده‌اند؛ بگو: اسلام خويش را بر من منّت منهيد كه خداوند بر شما منّت نهاده است و شما را به ايمان راه نموده است ....» (حجرات/ 17) همچنين مى‌فرمايد: «اى پيامبر! تو هر كه را بخواهى، هدايت نتوانى كرد؛ بلكه خداوند هر كه را خواهد، هدايت كند و او به راه يافتگان آگاه‌تر است.» (قصص/ 56)

***

عوامل كفر: سبب‌هاى بى‌دينى‌

مراد، آن دسته از عواملى است كه انسان را به كفر و بى‌ايمانى مى‌كشانند. مهم‌ترين آنها عبارت‌اند از:

الف. جهل:

مى‌توان جهل را مهم‌ترين عامل كفر دانست؛ زيرا بدون آگاهى، ايمان پديد نمى‌آيد. جهل مانعى است بزرگ بر سر راه ايمان. شخص جاهل، نه تنها خود به ايمان راه نمى‌يابد كه گاه ديگران را نيز از آن محروم مى‌سازد. قرآن كريم مى‌فرمايد:

«بلكه آنان چيزى را تكذيب كردند كه از آن آگاهى نداشتند ....» (يونس/ 39) اين آيه، به صراحت جهل كافران را مانع ايمان مى‌شمارد و اين جهالت يا به مبدأ و معاد و اصول دين است و يا به اسرار احكام و ديگر معارف دين (تفسير نمونه، 8/ 297- 295).

ب. غفلت:

بسيارى از انسان‌ها بر اثر غفلت، از ايمان محروم مى‌مانند و به كفر و الحاد مى لغزند. قرآن كريم نيز در آياتى از اين حقيقت پرده برداشته است (اعراف/ 146/ انبياء/ 1).

ج. استكبار:

نخستين نمونه استكبار، در شيطان نمود يافت و او را به وادى كفر كشاند و قرآن بارها از اين موضوع سخن گفته است (بقره/ 34؛ ص/ 76/ 73؛ حجر/ 33- 30). فرعون و پيروان او نيز استكبار ورزيدند و هر چند به وجود خدا يقين داشتند، حقّانيّت موسى را نپذيرفتند و بدو ايمان نياوردند (نمل/ 14).

د. دنياطلبى:

حبّ دنيا و فريفتگى به ظواهر دنيوى، از عوامل مهم كفر است.

آنان كه شيفته مقامات دنيايى و لذايد خاكى‌اند، به حقيقت ايمان راه نمى‌يابند (نمل/ 107؛ بقره/ 94 و 95).