responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه بزرگ اسلامی نویسنده : مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی    جلد : 5  صفحه : 2265
ابو الصلت هروی
جلد: 5
     
شماره مقاله:2265

اَبوالصَّلْتِ هَرَوي، عبدالسلام بن صالح بن سليمان بن ايوب بن ميسره (د شوال 236/ آوريل 851)،‌ محدث خراساني. وي از موالي عبدالرحمن بن سَمُرة قرشي بود (خطيب، 11/26)، تاريخ ولادت وي روشن نيست،‌ ليكن از آن رو كه به گفتة‌ خودش از روزگار كودكي 30 سال در محضر سفيان بن عيينه (د 196 ق) بوده است (نك‌ : ذهبي،. سير، 11/448)،‌مي توان تولد او را در حدود 160 ق/777 م تخمين زد.
ابوالصلت به روايتي در مدينه زاده شد (طوسي، اختيار، 615ـ 616)، و در نيشابور اقامت گزيد (ذهبي، تذهيب، 2/457) در طلب علم به نقاط مختلف چون عراق، حجاز و يمن سفر كرد و از كساني چون حمادبم زيد، شُريك، عطاء بن مسلم،‌معتزبن سليمان، عبدالرزاق صنعاني، مالك بن انس، فُضيل بن عياض،‌عبدالله بن مبارك و هُشيم استماعنمود (ابن ابي حاتم؛ 3/48؛ ابن عدي، 5/1968؛ خطيب، همانجا؛ ابن حجر، 6/319).
ابوالصلت چندي در بغداد به روايت حديث پرداخت (خطيب، همانجا، ذهبي، سير، همانجا) و در روزگار مأمون به عزم غزا به مرو آمد و چون به مجلس خليفه وارد شد و مأمون كلام او را شنيد، بدو علاقمند گشت و او را از خواص خويش ساخت ابوالصلت در رد مرجبه؟ جهميه، زنادقه و قدريه مي كوشيد و بارها با بشر مريسي در حضور مأمون مناظره كرد (خطيب، 11/47).
از زندگاني وي اطلاع بيشتري نداريم، جز آنكه چندي محضر امام رضا (ع) را درك كرده و از آن حضرت روايت نموده است (طوسي، رجال، 380، 396). چنانكه گفته شده در نيشابور در خدمت آن امام حاضر بوده و در سرخس نيز به ديدار وي رسيده است (ابن بابويه، 2/183ـ 184؛ ابن حجر، همانجا).
به رغم اينكه شيخ طوسي او را ازعامه شمرده (همان، 396؛ قس: خطيب، 11/47ـ48)، گروهي از محدثان اهل سنت، تنها بر تشيع او خرده گرفته اند ( عقيلي، 3/70؛ ذهبي،‌ميزان،‌2/616؛ قس: طوسي، اختيار، همانجا) به هر روي برخي از رجال شناسان همچون يحيي بن معين، عجلي، ابن شاهين و نيز نجاشي از اماميه وي را توفيق كرده اند (نك‌ : عجلي،303؛ ابن شاهين، 227؛ نجاشي، 2/60ـ61؛ خطيب، 11/50)، حال آنكه بعضي ديگر همچون جوزجاني،‌نسائي، ابوحاتم رازي، عقيلي،‌ ابن حبان،‌ابن عدب . دار قطني او را تضعيف نموده اند (جوزجاني، 205ـ206؛ عقيلي،‌ابن ابي حاتم، همانجاها؛ ابن جبان، 2/151؛ ابن عدي، همانجا؛ 11/51).
از ميان روايت كنندگان از ايوصلت فرزندش محمد، احمد بن يحيي بلاذري، عبدالله بن احمد ابي خيثمه،‌ ابوبكر ابن ابي الدنيا، يعقوب ابن سفيان بسوي، سهل بن زنجله، احمد بن منصور رمادي و عباس بن محمد دوري را مي توان ياد كرد (بسوي، 3/77؛ بلاذري،19؛ خطيب، 11/46؛ ذهبي، سير، 11/446ـ 447؛ ابن حجر، 6/319ـ 320). ابوالصلت كتابي در باب وفات امام رضا (ع) تأليف كرده كه نجاشي از آن نام برده (نجاشي، 2/61) و ابن بابويه از آن در عيون اخبار الرضا (2/242ـ 245) استفاده كرده است. هم اكنون آرامگاهي منسوب به وي با نام خواجه اباصلت در سمت شرقي بيرون شهر مشهد وجود دارد. در قم و سمنان نيز مزارهايي منسوب به وي وجود داشته است (اعتماد السلطنه، 2/385ـ 386).
مآخذ: ابن ابي حاتم، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعديل، حيدرآباد دكن، 1372ق/ 1952 م؛ ابن بابويه، محمدبن علي، عيون الاخبار الرضا، به كوشش مهدي الاجوردي، قم، چاپخانة علميه؛ ابن حبان، محمد، كتاب المجرحين، به كوشش محمود ابراهيم زايد، بيروت، دارالمعرف‌ـة؛ ابن حجر عسقلاني، احمد بن علي، تهذيب التهذيب، حيدرآباد دكن، 1326 ق؛ ابن شاهين، عمربن احمد، تاريخ اسماء الثقات، به كوشش عبدالمعطي امين قلعجي، بيروت، 1406 ق؛ ابن عدي.‌عبدالله،‌ الكامل في ضعفاء الرجال، بيروت، 1405ق/ 1985 م؛ اعتماد السلطنه، محمد حسن، مطلع الشمس، تهران، 1300ق؛ بسوي، يعقوب بن سفيان، المعرف‌ـة و التاريخ، به كوشش اكرم ضياء عمري، بغداد، 1396ق/1976 م؛ بلاذري، احمدبن يحيي، انساب الاشراف، به كوشش محمد باقر محمودي، بيروت، 1397ق/ 1977 م؛ جوزجاني، ابراهيم بن يعقوب، احوال الرجال، به كوشش صبحي بدري سامرائي، بيروت، 1405ق/ 1985 م؛ خطيب بغدادي، احمدبن علي، تاريخ بغداد، قاهره، 1349 ق؛ ذهبي، محمدبن احمد، تذهيب التهذيب، نسخة عكسي موجود در كتابخانة مركز؛ همو، سيراعلام النبلاء، به كوشش صالح سمر، بيروت، 1406ق/ 1986 م؛ همو، ميزان الاعتدال، به كوشش علي محمد بجاوي، قاهره، 1382ق/ 1963 م؛ طوسي، محمدبن حسن، اختيار معرف‌ـة الرجال، به كوشش حسن مصطفوي، مشهد، 1348 ش؛ همو، رجال، نجف، 1380ق/ 1961 م؛ عجلي، احمدبن عبدالله، تاريخ الثقات، به كوشش عبدالمعطي قلعجي، بيروت، 1405ق/ 1984 م؛‌ عقيلي، محمدبن عمرو، الضعفاء الكبير، به كوشش عبدالمعطي امين قلعجي، بيروت، 1404ق/1984 م؛ نجاشي، احمدبن علي، رجال، به كوشش محمد جواد نائيني، بيروت، 1408ق/1988 م. بخش فقه، علوم قرآني و حديث
 

نام کتاب : دانشنامه بزرگ اسلامی نویسنده : مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی    جلد : 5  صفحه : 2265
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست