امروزه اين متون به «توضيح المسائل» يا «رساله عمليه» شهرت دارند. نخستين متن
فارسى نگارش يافته با اين شيوه «جامع عباسى» شيخ بهايى است[15]
احكام: از
احكام كلى فقه به مناسبت در بابهايى نظير اجتهاد و تقليد و اجاره سخن گفتهاند.
اجتهاد و
تقليد: فرا گرفتن علم فقه در حدّ فقاهت و اجتهاد از جهت پاسداشت احكام شرع مقدس و
پاسخگويى به نياز جامعه اسلامى واجب كفايى ( وجوب كفايى) است. از برخى قدما قول به
وجوب عينى( وجوب عينى) آن نقل شده است؛ چنان كه فراگيرى علم فقه در حدّ آگاهى
يافتن از احكام و مسائل مورد نياز و مبتلا به بر هر مكلف واجب است تا از عهده
وظايف و تكاليف شرعى خود برآيد.[16]
اجاره: گرفتن
دستمزد در ازاى تعليم فقه جز به اندازهاى كه دانستن آن واجب مىباشد، جايز است.[17]
در گرفتن دستمزد در ازاى تعليم مقدار واجب اختلاف مىباشد( اجاره).
( تقليد) ( افقه)
[1]النهاية (ابن اثير) و لسان العرب، واژه «فقه»
[2] ايضاح
الفوائد 2/ 264
[3] دروس فى اصول فقه
الامامية/ 396 ـ 397
[4] معالم الدين
(قسم الفقه) 1/ 90
[5]94 6 .
تحريرالاحكام 1/ 40
[7] موسوعة الفقه الاسلامى 1/30 ـ 33
[8] مجموعه آثار شهيد مطهرى 20/ 149 ـ 150
[9] مقدمهاى بر فقه شيعه/ 29 ـ 61
[10] تاريخ فقه و فقها/ 117 ـ 264
[11] موسوعة الفقه الاسلامى 1/ 47 ـ 76
[12]
مقدمهاى بر فقه شيعه/ 20 ـ 23
[13] 24
[14] 25 ـ 28
[15] ادوار علم الفقه و اطواره/ 108 ـ 113
[16] الاجتهاد و التقليد (صدر)/ 32 ـ 33
؛ موسوعة الخوئى 1/ 46 ـ 47
فقه استدلالى: بيان احكام فقهى به گونه مستدل و مستند.
فقه استدلالى
گونهاى از ارائه فقه است كه فقيه احكام فقهى و نظريات مختلف مطرح در باره يك
مسئله را همراه با استدلال و مستندات و نيز اشكالاتى كه بر هر نظريه وارد است،
بيان و از نظريه برگزيده خود دفاع مىكند.[1]
كتابهاى
«المبسوط» شيخ طوسى، «تذكرة الفقهاء» علامه حلى، «الروضة البهية» شهيد ثانى و
«جواهر الكلام» شيخ محمد حسن نجفى با اين رويكرد نگارش يافتهاند.