غسل عبارت است
از شستن تمامى بدن از سر تا پا با كيفيت تعيين شده از سوى شرع مقدس، به قصد
امتثال. از احكام آن به تفصيل در باب طهارت سخن گفتهاند.
حكم تكليفى:
غسل به لحاظ حكم تكليفى به دو قسم واجب و مستحب تقسيم مىشود[1] كه هر كدام انواعى
دارد.
واجب:
غسلهايى كه اصالتاً در شرع واجب اند به قول مشهور شش تايند:
غسل جنابت( غسل
جنابت)، حيض (غسل حيض)، نفاس(غسل نفاس)، استحاضه( غسل استحاضه)، مسّ انسان
مرده(غسل مسّ ميّت) و غسل ميّت( غسل ميّت). گاهى غسل با نذر، عهد يا قسم نيز واجب
مىشود، مانند كسى كه نذر كرده براى زيارت غسل كند. وجوب غسل در اين گونه موارد
عارضى است نه اصلى.[2]
همه غسلهاى
واجب، جز غسل جنابت، واجب غيرى اند( وجوب غيرى) نه نفسى( وجوب نفسى)؛ بدين معنا كه
انجام دادن آنها به خودى خود واجب نيست؛ بلكه براى به جا آوردن عملى كه مشروط به
طهارت است، مانند نمازهاى واجب روزانه، واجب مىشوند.
در واجب نفسى
يا غيرى بودن غسل جنابت اختلاف است. مشهور آن را نيز غيرى مىدانند. بنابر اين، از
ديدگاه مشهور، همه غسلها، حتى جنابت، واجب غيرى اند؛ هرچند مستحب نفسى مىباشند.[3]
مستحب:
غسلهاى مستحب بسياراند. برخى شمار آنها را تا صد غسل نوشتهاند كه به طور كلى به سه
نوع زمانى، مكانى و فعلى تقسيم مىشوند[4] (غسل مستحب).